۲) کمپرسور

۳) آمالگاماتور

۴) کاویترون (دستگاه جرم گیری دندان)

۵) لایت کیور (نور سرد)

۶) اینسترومنت ها (شامل: توربین – ایرموتور – میکرو موتور –  پوآر – آب و هوا – هندپیس – آنگل – ایر اسکلر)

۷) استریلیزاتور

۸) رادیولوژی (تک دندان)

۹) ساکشن ها

۱۰) موتور آویز

۱۱) تابوره

و …

یونیت

هر یونیت از چهار قسمت تشکیل شده است:
۱) صندلی
۲) جعبه باکس
۳) چراغ روشن
۴) کراشوار (لیوان پرکن- دستشویی و ساکشن)

Dental Unit

صندلی: از نظر ساختار و فیزیک تولید صندلی ها در سه تایپ Z – X – U یا I تقسیم بندی می شوند.
بیشتر کارخانجات به دلیل آسان بودن تولید از روش اول استفاده می کنند. بعضی از کارخانجات نیز به این دلیل که قدرت و استحکام صندلی در نوع دوم بیشتر است از این فیزیک برای تولید استفاده می کنند.

هر صندلی دارای دو موتور می باشد. یک موتور برای قسمت نشیمن گاه و بالا و پائین کردن و موتور دیگر جهت جابجایی پشتی مورد استفاده قرار می گیرد. برای راحتی کار دندانپزشک علاوه بر قابلیت انتخاب position های مختلف، دو mode در صندلی ها به نام های Zero position  و Over position  پیش بینی می شود.
Zero position حالتی است که صندلی به پائین ترین حالت خود رسیده و پشتی نیز به حالت ۹۰ درجه برمی گردد و Over position  نیز حالتی است که صندلی به بالاترین ارتفاع و پشتی نیز به حالت خوابیده یا ۱۸۰ درجه نسبت به نشیمن گاه می رسد.

کاویترون (دستگاه جرم گیری دندان)

از این دستگاه برای از بین بردن پلاک ها و لکه های ناشی از فعالیت باکتری ها تشکیل شده بر روی دندان توسط اولتراسونیک استفاده می شود.
خونریزی کمتر، قدرت تاثیر بالا، و تقریبا آسیب رسانی پائین به دندان را می توان از فاکتورهای برتر استفاده از این دستگاه در مقایسه با دیگر روش های جرمگیری نام برد. بنابراین Ultrasonic Scaler را می توان یکی از روش های مفید در جهت پیشگیری و درمان بیماری های دندان دانست.

Dental Piezoelectric Ultrasonic Scaler Cavitron

کلیه دستگاههای جرم گیری از قسمتهای زیر تشکیل شده :
۱- جعبه اصلی که داخل آن مدار الکترونیکی قرار دارد و در جلوی آن کلیدهای کنترل جریان آب و هوا و نیز خاموش و روشن قرار دارد.
۲- هندپیس که از طریق کابل به دستگاه اتصال دارد.
۳- پدال که دارای کابل بلندی است و انتهای آن با یک فیش و یا بطور مستقیم به دستگاه متصل می شود.
۴- سیم دوشاخه برای اتصال به برق ۲۲۰ ولت شهری
۵- شیلنگ آب که مستقیماً یا بوسیله فیش به دستگاه متصل می شود.
هندپیس از یک محفظه مناسب برای نصب قلم ساخته شده است و آب از طریق یک کابل نازک به نوک قلم می رود و تمام محفظه هندپیس را پر می کند. باید توجه داشت که به علت گرم شدن قلم، هیچ گاه بدون آب از دستگاه استفاده نمی شود.

لایت کیور:

برای استریل نمودن قلم هیچ گاه نباید نوک قلم را مستقیماً برابر حرارت خشک قرارداد. برای این کار باید از اتوکلاو یا مواد استریل کننده استفاده شود.

Curing Light

اجزاء داخلی دستگاه لایت کیور :
۱- برد الکترونیکی کنترل جریان نور
۲- ترانس تبدیل ولتاژ
۳- لامپ هالوژنیک
۴- کابل یا شیلنگ هدایت نور
۵- هندپیس
۶- رفکلتور
۷- کلیدهای خاموش و روشن دستگاه
۸- سوئیچ های سیگنال

کار این دستگاه برای پلیمریزاسیون است و این امر به خاطر لامپ کوارتز ۷۵ وات پرقدرتی است که درون محفظه رفلکتور (منعکس کننده نور) می باشد. کلیدها با دقت بالا، زمان انفجار یا تخلیه انرژی را کنترل می کنند و رفلکتور دسته های انرژی را از مسیر هدایت نور عبور می دهد. سیبک هایی وجود دارند که می توان با زمانهای ۲۰ تا ۴۰ ثانیه انفجار دائم (تخلیه انرژی بصورت دائم) را انتخاب کرد. روی دسته سوئیچ هایی وجود دارد که تنظیمات زمان انفجار را انجام می دهند و توسط این سوئیچ ها امکان توقف پلیمریزاسیون در هر زمان ممکن می باشد.
هندپیس توسط یک لایه با قدرت حرارتی بالا محافظت می شود و در استفاده های طولانی مدت، توسط یک فن پرقدرت بطور اتوماتیک خنک می شود. مسیر هدایت نور تا ۳۶۰ درجه قابل تنظیم است و این عمل باعث می شود که بتوانیم استفاده دقیق نور را عملی سازیم. کلیه مسیرهای نور را میتوان بوسیله اتوکلاو و یا استریلیزاسیون خنک استریل کرد.
در هنگام کار با این وسیله عینک رنگی برای محافظت چشم در برابر  پلیمریزاسیون کامپورزیت لازم است.

LED Curing Light

Colto Lux II دارای هندپیس ۲۲۰ گرمی می باشد که حاوی مسیر هدایت نور شیشه ای استاندارد می باشد. این شیشه ها درون محفظه با زاویه های ۴۵ درجه طوری تعبیه شده اند که نور را از لامپ گرفته و بوسیله انعکاس آن را به سر محفظه هدایت می کنند. البته در این نوع خاص از دستگاه لامپ هالوژن درون هد طوری جایگزین شده که نیازی به مسیر هدایت شیشه ای نور ندارد و مسیر دوم، مسیر هدایت فلزی نور برای مصارف عمومی می باشد. این سیستم های فلزی طوری قرار گرفته اند که می توان در موارد خاص نیز استفاده کرد. بطور مثال برای پلیمریزاسیون قسمت های فاشیال، لینگوال، پالاتال، اکلوزال یا پروگزیمال پرکردگی ها.
این دستگاه برای کارهای تخصصی مورد استفاده قرار می گیرد و مسیرهای هدایت نور ویژه بصورت اطلاعات دستوری زیر کاربرد دارد:
۱- شماره ۱۹۸۱ و ۱۹۸۰ با قطر ۸mm میلی متر نوع استاندارد
۲- شماره ۱۹۸۲ با قطر ۱۳mm میلی متر برای قسمت فاشیال
۳- شماره ۱۹۸۳ با قطر ۵mm میلی متر برای قسمت لینگوال با پالاتلل
۴- شماره ۱۹۸۴ با قطر ۸mm میلی متر برای قسمت اکلوزال
۵- شماره ۱۹۸۵ با قطر ۵mm میلی متر برای پروکزیمال
۶- شماره ۱۹۸۶ با قطر ۵mm میلی متر نوع
۷- شماره ۱۹۸۸ با قطر ۸mm میلی متر نوع یونیورسال
۸- شماره ۱۹۸۸ عینک حفاظت رنگی

كاربرد میكروپلیت ریدر
مــیــكـــروپــلــیـــت ریــدر بــرای خــوانــدن نـتــایــج تست‌های الایزا مورد استفاده قرار می گیرد. این تـكـنـیــك كــاربــردی مـسـتـقـیــم در ایـمـنــولــوژی و سـرولـوژی دارد. از مـیـان كـاربـردهـای دیگر این وسیله به تایید حضور آنتی بادی ها یا آنتی‌ژن‌های یك عامل عفونی در یك ارگانیزم، آنتی بادی های یـك واكـسـن یـا اتـوآنـتـی بـادی هـا بـرای مـثال در آرتریت روماتوئید می توان اشاره كرد.

اصول كار
الایـزا ریـدر یـك اسپكتـروفتـومتـر اختصـاصی است. بر خلاف اسپكتروفتومترهای معمولی كه قرائت جذب نوری را در گستره وسیعی از طول موج ها تسهیل می كنند، الایزا ریدر دارای فیلترها یا گریتینگ های انكساری بوده كه گستره طول موج ها را محدود كرده و معمولا بین 400 تا 750 نانومتر  عمل می كنند. برخی از الایزا ریدرها در گستـره مـاوراء بنفـش عمـل كرده و قرائت را در مـحــدوده 340 تــا 700 نـانـومتـر انجـام مـی دهنـد. سـیـستم نوری موجود در این دستگاه ها توسط تعدادی از كارخانه ها با استفاده از فیبرهای نوری به منظور تامین نور جهت چاهك های حاوی نمونه در میكرو پلیت طراحی می شود. ابتدا یك شعاع نوری از نمونه ای كه دارای قطری بین 1 تا 3 میلی متر است عبور كرده و سپس یك سیستم آشكار كننده، نور عبوری از نمونه را آشكار و تقویت می كند. در مرحله بعد، سیگنال مربوط به جذب نوری نمونه‌ها ثبت شده و سیستم خوانشگر نیز آن را به اطلاعاتی تبدیل می كند كه سبب تفسیر نتایج تست می شوند. برخی از الایزا ریدرها با استفاده از سیستم های شعاعی نوری دوتایی كار می كنند.
نمونه های مورد آزمایش در پلیت هایی كه به این منظور طراحی شده اند و دارای تعداد خاصی چاهك هستند، قرار می گیرند. پلیت های 8 ستونی همراه با 12 ردیف كه در مجموع 96 چاهك را تشكیل می دهند، رایج تر از بقیه هستند. برای كاربردهای اختصاصی تر، تعداد چاهك ها افزایش می یابد كه در برخی موارد تا پلیت های 384 چاهكی را نیز شامل می شود. افزایش تعداد چاهك ها به منظور كاهش مقدار مصرف معرف ها و نمونه ها است. موقعیت سنسور نوری الایزا ریدر بر اساس نوع كارخانه سازنده متغییر است؛ به طوری كه در برخی موارد ممكن است در بالای پلیت حاوی نمونه و گاهی نیز مستقیما در زیر پلیت قرار گیرد. امروزه میكرو پلیت ریدرها دارای كنترل هایی هستند كه به وسیله میكروپروسسورها تنظیم شده اند.

وسایل لازم جهت انجام تكنیك الایزا  
جهت انجام آزمایش الایزا تجهیزات زیر مورد نیاز  است:
1- الایزا ریدر 
2- میكرو پلیت واشر (شستشو دهنده چاهك ها)
3- سیستم توزیع كننده مایع (كه در این مورد ممكن است از پیپت ها چند كاناله استفاده شود)
4- انكوباتور

تجهیزات مورد نیاز در انجام تست های الایزا
مراحل مكانیكی انجام تكنیك الایزا
یك تست الیزا به طور رایج شامل مراحل زیر است:
1- شستشوی اولیه پلیت كه ممكن است با استفاده از میكرو پلیت واشر انجام شود.
2- استفاده از یك توزیع كننده مایع (دیسپنسر) یا پی پت چند كاناله.
3- پلیت در انكوباتور قرار داده می شود كه دارای دمای كنترل شده بوده و واكنش ها در آن محل انجام می شوند.
بسته به نوع تست، مراحل 1، 2 و 3 ممكن است چـنـدین بار تكرار شوند، تا این كه معرف‌های اضافه شده، واكنش ها را كامل كنند.
سـرانـجـام، وقـتـی تـمـام مـراحـل انـكوباسیون كامل شد، پلیت به الایزا ریدر منتقل شده و سپس بـا قـرائـت جـذب نـوری نمونه ها، نتیجه آن ها مشخص می شود.

یک باکتری در محیط‌کشت جامد یا مایع به دلایل مختلفی کشت می‌شود. در شکل سه نوع محیط‌کشت جامد را مشاهده می‌کنید.

کشت می‌تواند برای مشاهده‌ی تغییری باشد که کلنی روی محیط‌کشت افتراقی ایجاد می‌کند، یا برای گرفتن کلنی تک باشد، یا تنها برای ازدیاد باکتری، تجدید کشت و نگه‌داری آن باشد. مشاهده‌ی حرکت باکتری، رشد آنتاگونیسم دو یا چند باکتری در کنار هم، مشاهده‌ی هاله‌ی عدم رشد اطراف ماده‌ی خاص و بسیاری دلایل دیگر انجام شود. ما در این جا رایج‌ترین و پرکاربردترین روش‌های کشت را معرفی می‌کنیم.

کشتِ چهارمرحله‌ای روشی پرکاربرد می‌باشد که برای به دست آوردن تک‌کلنی و مشاهده‌ی تغییرات‌ ناشی از رشد باکتری در محیط‌کشت (مثل همولیز) روش مناسبی است.

در این روش مطابق شکل، از یک طرف پلیت شروع کرده و چند بار پلیت را به اندازه‌ی 60 تا 90 درجه می‌چرخانیم. در این روش از سوآپ استفاده نمی‌شود، چون با جذب باکتری به درون پنبه، در مقدار باکتری منتقل‌شونده ایجاد خطا می‌کند.

برای گرفتن تک کلنی پیش از هر مرحله لوپ را می‌سوزانیم و با گوشه‌ای از محیط کشت که با باکتری در تماس نیست سرد می‌کنیم. سپس یک بار از درون خطوط کشت مرحله‌ی قبل شروع می‌کنیم و تنها در آخرین مرحله از کشت لوپ را نمی‌سوزانیم.

گرفتن کلنی تک از باکتری از این نظر اهمیت دارد که در صورت وجود سویه‌های دیگر باکتری، می‌توانیم از خلوص کلنی تکی خود مطمئن باشیم. زیرا هر کلنی منفرد تنها از یک عدد باکتری ایجاد شده است.

 

کشت چمنی یک کشت یک‌نواخت در سطح پلیت به ما می‌دهد و بیش‌تر برای آنتی‌بیوگرام و سنجش هاله‌ی عدم رشد اطراف مواد مهارکننده‌ی رشد استفاده می‌شود. در این روش بیش‌تر از سوآپ برای پخش یک‌نواخت باکتری استفاده می‌شود. استفاده از لوپ نیز در حالت ممکن است. اما یک‌نواختی کشتی که با سوآپ انجام می‌شود بیش‌تر و به‌تر از زمانی است که باکتری‌ها با لوپ پخش شده‌اند. اگر کشت اولیه‌ی باکتری به صورت مایع باشد، می‌توان با سمپلر نمونه‌ی مایع را روی محیط‌کشت جامد ریخت و بعد با یک پخش‌کننده (spreader) ی استریل، سوسپانسیون را در همه‌جای محیط‌کشت پخش کرد.

آنتی‌بیوگرام و هاله‌ی عدم رشد اطراف دیسک‌های آنتی‌بیوتیک روی کشت چمنی

 

پخش‌کردن باکتری روی محیط‌کشت جامد به کمک پخش‌کننده

کشت خطی به کمک لوپ حلقه‌ای به صورت یک خط ممتد انجام می‌شود و در بسیاری موارد چند نوع باکتری را به صورت عمود بر هم کشت می‌دهند. این روش معمولاً برای مشاهده‌ی اثر آنتاگونیستی دو یا چند میکروب بر هم انجام می‌شود. برای مثال در شکل زیر خط وسط یک باکتری مشکوک به تولیدکننده‌ی آنتی‌بیوتیک است که مواد بیرون سلولی تولید می‌کند. در صورتی که آنتی‌بیوتیک جزو مواد بیرون سلولی این باکتری جداشده از محیط باشد، کشت خطی باکتری‌های استافیلوکوکوس، اشریشیا کلی و میکروکوکوس اطراف آن، در نزدیکی این باکتری متوقف می‌شود.

کشت چندبخشی هم اغلب برای نگه‌داری سویه‌های میکروبی متعدد و صرفه‌جویی در مصرف محیط‌کشت به مدت کوتاه در یخچال انجام می‌گیرد.

در این روش پلیت از قسمت کف با مارکر به چند بخش تقسیم شده و سویه‌های متفاوت بین خطوط کشت داده می‌شود.

هم‌چنین پلیت‌هایی وجود دارد که با دیواره‌هایی از خود پلیت به دو، سه، چهار یا بیش‌تر بخش تقسیم شده است و به صورت آماده در بازار موجود است.

 

کشت عمقی با استفاده از لوپ سوزنی برای مشاهده‌ی حرکت باکتری در محیط‌کشت نیمه‌جامد با درصد آگار کم درون لوله‌ی آزمایش انجام می‌شود. در شکل زیر دو محیط کشت نوترین‌آگار درون لوله‌ی آزمایش می‌بینید که باکتری در آن‌ها به صورت عمقی کشت داده شده است. در لوله‌ی سمت چپ باکتری تنها در مسیر کشت رشد کرده است، زیرا توانایی حرکت ندارد. اما در لوله‌ی سمت راست همه‌ی محیط کدر شده است. یعنی باکتری توانایی حرکت داشته و در کل محیط پخش شده است.

کشت شیب‌دار محیط‌کشت جامدی است که در لوله‌ی آزمایش مطابق شکل برای ایجاد شرایط کم‌هوا در ته لوله‌ی آزمایش و مشاهده‌ی کارکرد باکتری در شرایط کم‌هوا (میکروآئروفیل) انجام می‌شود. معمولاً محیط‌کشت‌های جامد مورداستفاده در این حالت دارای معرف‌های شیمیایی هستند که انجام تخمیر و تولید اسید توسط باکتری‌هایی که می‌توانند شرایط کم‌هوا را تحمل کنند، نشان می‌دهد.

 

کشت بی‌هوازی برای باکتری‌های بی‌هوازی انجام می‌شود. در این روش یک ظرف دربسته به نام جار به کار برده می‌شود

اولین بار Semmelweis ارزش شستن دست‌ها با محلول‌های گندزدا را در پیشگیری و كاهش دادن مرگ‌های ناشی از عفونت‌های پس از زایمان نشـان داد، سپس لیستر (Lister) نیز موفق شد با به كارگیری اسید كربولیك شمار عفونت زخم‌ها را كاسته و از آنها پیشگیری نماید.

وجود میکروب های بیماریزا در محیط زندگی ، قدرت و تکثیر و انتقال آنها از فرد بیمار به شخص سالم و توانایی آلوده نمودن غذا و سایر نیازمندی های روزمره آنان ، دانشمندان را بر آن داشته تا با این دشمنان نامریی انسان  مقابله نمایند و درصدد کشف راههای مبارزه برآیند . اهمیت استفاده از مواد گندزدا حتی در عصر طلایی آنتی بیوتیك‌ها نیز كاسته نشده و در حال حاضر استفاده از روش‌های عفونت زدایی (گندزدایی وسترون سازی) از پایه های مهم برنامه های موفق كنترل عفونت‌های بیمارستانی است. برای عفونت زدایی هوا، آب، محیط فیزیكی، وسایل و مواد و محیط‌های بیولوژیك روش‌های گوناگون فیزیكی و شیمیایی وجود دارد .

تعاریف و اصطلاحات عفونت زدایی

قبل از ورود به بحث عفونت زدایی فیزیكی و شیمیایی لازم است به ذكر برخی از اصطلاحات رایج در این زمینه بپردازیم تا ضمن درك مفاهیم و به كارگیری روش‌ها از اصطلاحات، برداشت‌های ناهمگون نداشته باشیم.

·         پاك كردن (Cleaning) : یعنی زدودن "دبری‌ها" یا مواد قابل رویت با آب. این عمل باعث حذف اجرام می شود تا باعث از بین رفتن اجرام .

·         سترون سازی  (Sterilization) : یعنی استفاده از روش‌های فیزیكی یا شیمیایی به منظور از بین بــردن و تخریب كلیه اشكال ارگانیسمی از جمله اسپورها.

·         گندزدایی (Disinfection) : یعنی استفاده از روش‌های فیزیكی یا شیمیایی به منظور كم كردن بار میكروبی در محیط های بی جان ، مانند اماکن مسکونی ، البسه ، ظروف ، آب ؟، سبزی و غیره به عبارتی گندزدایی در مورد محیط زندگی بکار می رود .

·         آلودگی زدایی (Disinfestation) : یعنی از بین بردن انگل‌های خارجی كه ناقل بیماریند مثل گال و شپش

·         Biodeterioration : یعنی تخریب فعالیت‌های بیولوژیك .

·         Decontamination : یعنی عفونت زدایی ابزار آلوده به طوری كه برای استفاده بی خطر و مناسب باشند

·         Fumigation : یعنی استفاده از دودها و بخارات مواد عفونت‌زدا .

·         Pasteurization : وقتی هدف ما از به کاربردن ماده ضد میکروبی نابودی عوامل بیماریزا باشد مثلاً  استفاده از حرارت 60 درجه سانتی گراد تا نیم ساعت .

·         كلریناسیون (Chlorination) و ازونیزاسیون (Ozonization) : یعنی استفاده از كلر یـا ازون برای سالم سازی آب .

·         ماده گندزدا (Disinfectant) : ماده ای است كه برای كم كردن بار میكروبی از روی سطوح بیجان و اجسام بكار برده می‌شود.

·         آنتی سپتیك یا ضدعفونی کننده ها (Antiseptic) : ماده ای است كه بازدارنده فعالیت و یا نابود کننده ارگانیسم‌ها از روی بافت‌های زنده است. مانند ضدعفونی پوست و یا زخم . غلظت ضدعفونی کننده ها بایستی کمتر از گندزداها باشد تا از آسیب به بافتها جلوگیری شود به همین دلیل ضدعفونی کننده ها نسبت به گندزداها سمیت کمتری دارند .

·         آنتی بیوتیك (Antibiotic) : ماده آلی شیمیایی است كه توسط ارگانیسم‌ها تولید می‌شود و باعث بازدارندگی یا كشتن ارگانیسم‌های دیگر در انسان، حیوانات و گیاهان می‌شود.

·         دترجنت (Detergent) : ماده ای است كه با کاهش كشش سطحی قابلیت نفوذ پذیری آب را افزایش می دهند تا مواد آلی راحتتر از سطوح پاک شوند . و همچنین  آلودگی و ذرات و گرد و غبار و ... را از سطوح پاک می کند و اجازه می دهد تا ضدعفونی کننده ها به میکروارگانیسم ها که در زیر و یا بین آنها قرار دارد دسترسی پیدا کنند .  

·         سنیتایزر (Sanitizer) : ماده بهداشتی است كه با مواد ضدمیكروبی همراه است. این مواد تمام اجرام را از بین نبرده و فقط جمعیت میکروبی را در سطح اشیاء کاهش داده تا از نقطه نظر بهداشت عمومی بی خطر و ایمن باشند ( شوینده ها )

·         مواد ژرمیسید (Germicide) ، بایوسید (Biocide) باكتریسید (Bactericide) ، ویریسید (Viricide) ، فونژیسید (Fungicide) ، اسپوریسید (Sporicide) و اویسید (Ovicide)  : كشنده ارگانیسم، اعم از باكتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، اسپورها و تخم انگلی‌ها هستند.  این مواد روی پروتئین ها بویژه آنزیم های مهم اجرام عمل می کنند . مکانیسم عمل ممکن است اکسیداسیون ، هیدرولیز ، تغییر ماهیت  و یا جایگزینی باشد .

·         Biostatic / Germistatic  : به موادی اطلاق می شود که صرفاً از رشد و تکثیر اجرام جلوگیری می کنند .

·         دئودورانت (Deodorant) : نیز برای مواد خنثی كننده بوهای بد و Bleach برای مواد رنگ بر بكار برده می‌شوند.

·         پالیدن : حذف میکروارگانیسم ها از مایعات را گویند که در صنعت و آزمایشگاه کاربرد دارد . صافی ها انواع مختلف دارند و اثر آن ها به اندازه منافذ ، جنس صافی و سایر فاکتور ها بستگی دارد .

روش‌های عفونت زدایی و گندزدایی :

انواع روش‌های جاری عفونت زدایی، اعم از روش‌های سترون سازی یا گندزدایی عبارتند از:

1.       فیزیکی

2.       شیمیایی

گندزداهای فیزیکی:

1.      حرارت

2.      برودت

3.      خشک کردن

4.       نورخورشید

حرارت بر 2 نوع است :

حرارت مرطوب : تمامی میکروب ها در اثر حرارت مرطوب از بین می روند و سرعت مرگ آنها بستگی به درجه حرارت و زمان آن دارد ، به این صورت که هر چه حرارت بیشتر باشد زمان از بین رفتن عوامل بیماریزا کوتاهتر است . حرارت مرطوب شامل موارد زیر است :

1.     استفاده از بخار آب (اتوکلاو ) 

2.     جوشاندن

3.     پاستوریزه کردن

حرارت خشک (فور): تاثیر حرارت مرطوب خیلی بیشتر از حرارت خشک است و در درجه حرارت های مشابه زمان استریل نمودن یا حرارت مرطوب از حرارت خشک کمتر است . ولی در مواردی که نمی توان از حرارت مرطوب استفاده کرد بایستی از حرارت خشک استفاده نمود . انواع حرارت خشک شامل :

1.      حرارت خشک ( فور )

2.      سوزاندن

3.      شعله

مروری بر روش‌های سترون سازی فیزیکی

 حرارت مرطوب (اتوكلاو) :

حرارت مرطوب هنوز، موثرترین، متداول ترین، قابل اعتمادترین و كم هزینه ترین روش برای سترون سازی است. اتوكلاو دستگاهی است كه با استفاده از عوامل دما، بخار، فشار و زمان، عمل می کند . در این دستگاه، بایستی "هوا" با "بخار" جابجا شود. این جابجایی یا با نیروی ثقل (Gravity) صورت می‌گیرد و یا با مكش پمپ(Prevacuum) . اگر هوای داخل دستگاه كاملا تخلیه نشود، به علت اختلاف وزن مخصوص هوا و بخار، درجه حرارت به حد مطلوب نخواهد رسید. این دستگاه دارای یك مخزن فولادی ضدزنگ، ضداسید و باز و ضدمغناطیس، در فولادی با واشر نسوز، قفل ایمنی، شیرهای آب و بخار، صافی‌های هوا و بخار، سوپاپ اطمینان، فشارسنج، حرارت سنج، زمان سنج و سیستم ارت می‌باشد و حجمش از 5 لیتر تا بیش از 1000 لیتر متفاوت است . در این دستگاه، دما 121 تا 134 درجه سانتیگراد است و زمان، بسته به نوع دستگاه 4 تا 30 دقیقه متفاوت و واحد سنجش فشار یكی از موارد زیر است:

یك اتمسفر = یك بار= 100 كیلوپاسكال = 5/14 پوند بر اینچ مربع = 750 میلیمتر جیوه

 در پایان مرحله سترون سازی، بخار دستگاه تخلیه می‌شود تا فشار اتاقك به صفر برسد. این مرحله 15 تا 20 دقیقه طول می‌كشد. اتوكلاو برای سترون كردن لوازم جراحی فلزی، شیشه ها، مایعات و بعضی مواد پلاستیكی بكار می‌رود. نوعی سترون سازی سریع وجود دارد بنام Flash Sterilization كه در آن وسایل، در دمای 134 درجه سانتیگراد و فشار 60 پوند بر اینچ مربع، ظرف 3 دقیقه سترون می‌شوند.

در استفاده از اتوكلاو زمان كوتاه و نفوذ خوب است، و وسایل زیادی را می‌توان با آن سترون كرد. ولی كند شدن وسایل برنده و باقی ماندن رطوبت در بسته ها در پایان كار از معایب این روش به حساب می آید .

عملكرد اتوكلاو را بایستی با بررسی حرارت سنج با ترمومتر شاهد، وزن كردن بسته ها قبل و بعد از فرایند (جهت بررسی باقی ماندن رطوبت در بسته ها)، استفاده از اندیكاتورهای شیمیایی و استفاده هفتگی از اندیكاتورهای بیولوژیك باسیلوس  استئاروترموفیلوس   (B. Stearothermophilus)   ارزیابی نمود.

جوشاندن با آب :

معمولا آب جوش نمی‌تواند اسپورها و بعضی ویروس‌ها را از بین ببرد  لذا سترون كننده نیست، ولی در مواقعی كه وسیله یا ماده سترون كننده در اختیار نیست و برای لباس و لوازمی که با خلط و مدفوع بیمار آلوده شده استفاده می کنند . می‌توان وسایل را در 100 درجه سانتی گراد، برای مدت 15 دقیقه جوشاند.

پاستوریزاسیون :

استفاده از حرارت 60 درجه سانتیگراد برای مدت 5/0 ساعت و قرار دادن در محیط سرد را پاستوریزه كردن (پاستوریزاسیون) گویند كه در این فرایند عوامل عفونی بیماری‌زا از بین می‌روند. این روش برای از بین بردن عوامل بیماریزا در شیر و یا مواد غذایی بکار می رود .

حرارت خشك یا فور

دستگاه فور، دارای یك اجاق و یك اتاقك عایق كاری شده است كه با جریان برق گرم می‌شود. این دستگاه دارای بدنه فولادی، فن، زمان سنج، حرارت سنج، تنظیم كننده درجه حرارت، ترموستات و سیستم اِرت است. در این دستگاه در 160 درجه سانتی گراد در مدت 2 ساعت، در 171 درجه سانتیگراد در مدت 1 ساعت، در180 درجه سانتی گراد در مدت 5/0 ساعت و در 191 درجه سانتی گراد در مدت 6 تا 10 دقیقه وسایل استریل می‌شوند. به مورد   اخیر Rapid Heat Transfer  گویند.

با فور می‌توانیم روغن‌ها، گازهای آغشته به وازلین، پودرها، سوزن‌ها، تیغ، قیچی، نوك الكتروكوتر، دریل‌ها، فرزها، مته ها، لوله های شیشه ای و آیینه ها را سترون كنیم. فور وسیله ارزانی است و سبب خوردگی  ، زنگ زدگی وكند شدن لبه های برنده وسایل فلزی نمی‌شود. نفوذ پذیری آن ضعیف است، نیاز به زمان طولانی دارد، موجب تغییر رنگ و سوختن كاغذ و پارچه او ابزار حساس به حرارت می‌شود. برای كنترل عملكرد فور، بایستی هر روز واشر نسوز آن را بازدید كنیم، با دماسنج شاهد، صحت عمل حرارت سنجش را كنترل نماییم. و هر هفته با استفاده از آزمون‌های بیولوژیك (باسیلوس سوبتیلیس كه به حرارت خشك بسیار مقاوم است) عمل سترون سازیش را ارزیابی نماییم .

در پایان كار با فور، تا درجه حرارت به زیر 50 درجه سانتیگراد نرسیده نباید در دستگاه را باز كنیم، زیرا به علت اختلاف دما، آلودگی هوای بیرون به وسایل داخل دستگاه سرایت می‌كند.

روغن داغ ـ شعله مستقیم :

برای برخی وسایل، مثل بعضی وسایل دندان پزشكی می‌توان از روغن داغ با حرارت بیش از 170 درجه سانتی گراد استفاده كرد. همچنین استفاده از شعله چراغ الكلی به منظور سترون سازی در آزمایشگاه ها رایج است.

سوزاندن: 

سوزاندن بهترین وسیله سترون سازی است . این روش معمولاً برای از بین بردن اجسام آلوده از قبیل باند زخم ، پارچه های مصرف شده ، البسه بیماران مبتلا به بیماری های مسری و خطرناک ، لیوان کاغذی مسلولان ، زباله ، لاشه حیوانات آلوده و وسایل بی ارزش دیگر کاربرد دارد .

از موارد دیگر حرارت خشک می توان اطو را نام برد . اطو کردن لباسها سبب گندزدایی البسه و از بین رفتن بسیاری از میکروب ها می شود .

برودت : 

اگر چه سرما خاصیت گندزدایی ندارد ولی مانع رشد میکروب ها گردیده و به عنوان ضد فساد عمل می نماید . سرما رشد میکروب ها و قارچ ها را که باعث فساد مواد غذایی می شوند ، متوقف می کند . مدت نگهداری مواد غذایی در درجات مختلف سرما متفاوت بوده و بستگی به تاثیر درجه سرما بر روی هر نوع غذا دارد .

خشک کردن :

باکتری های مختلف در برابر خشک کردن حساسیت متفاوت دارند . خشک کردن موادی که حاوی باکتری هستند ، اغلب منجر به مرگ آنها می شود . سطوح خشک و تمیز مقدار کمی باکتری در بر دارد . خشکی برای جلوگیری از تولید باکتری ها موثر است . خشک کردن یکی از راه های قدیمی برای نگهداری غذا است و از این طریق بیشتر برای میوه ، سبزی ، شیر ، ماهی و .... استفاده می شود .

نور آفتاب و اشعه : 

نور خورشید ارزانترین و مناسب ترین گندزدا است . به طور کلی میکروب ها در مقابل هوا و آفتاب فوق العاده حساس هستند چرا که پرتوهای فرا بنفش خورشید برای باکتری ها و ویروس ها مرگبار هستند و هوا نیز به علت تبخیر رطوبت بر بسیاری از باکتری ها اثر کشنده دارد . لذا آفتاب دادن منازل و البسه و اثاثیه یکی از مهم ترین طرق گندزدایی و جلوگیری از امراض مختلف است .

 از راه های دیگر گند زدایی فیزیکی به موارد زیر می توان اشاره نمود :  

اتوكلاو اتیلن اكساید

اكسید اتیلن گازی است بی رنگ، قابل اشتعال و محلول در آب كه وقتی با هوا مخلوط شود می‌تواند آتش‌زا باشد. اكسید اتیلن یا با غلظت 100% به كار برده می‌شود و یا با 12% CO2 ، دمای 60 درجه سانتی گراد و رطوبت 50% به كار برده می‌شود. تقریبا هر چرخه سترون سازی 285 دقیقه طول می‌كشد. تمام وسایلی كه با  ETO سترون می‌شوند باید 8 تا 24 ساعت هوادهی شوند زیرا مواردی از سوختگی صورت در هنگام استفاده از ماسك‌های بیهوشی، التهاب حنجره و نای در استفاده از لوله های تراشه، همولیز خون در دیالیز و استفاده از كاتترها در عمل جراحی قلب و آنژیوگرافی دیده شده است. از اتوكلاو اتیلن اكساید می‌توان جهت سترون كردن وسایل پلاستیكی، لاستیكی، چرمی، پنبه ای و ابریشمی، ابزار آندوسكوپی، كاتترها و لوله ها، ابزار ظریف جراحی، دوربین‌ها، نخ‌های بخیه، سیم‌های برق، پمپ‌ها، موتورها، ابزار ماشین‌های قلبی تنفسی، مایعات، ساكشن، و انواع هندپیس‌های دندان پزشكی و ابزار حساس به حرارت استفاده كرد.

قدرت نفوذ ETO بالا است ولی زمانش طولانی است، نیازمند محافظ ویژه جلوگیری كننده از جرقه است، و مسمومیت‌زا، حساسیت‌زا و در تماس‌های طولانی سرطان‌زا و موتاژن است و هزینه زیادی نیز دارد.بایستی درجه حرارت، رطوبت و سیستم تهویه دستگاه كنترل شود و با اسپور باسیلوس سوبتیلیس به صورت هفتگی عملكرد سترون سازی پایش گردد.

کمی کلاو :

در این سیستم، علاوه بر آب، مخلوطی از الكل، فرمالدئید، كتون و استون نیز بكار برده می‌شود. درجه حرارت در كمی‌كلاو 131 درجه سانتی گراد، فشار20 پوند بر اینچ مربع و زمان 30 دقیقه است. با این روش، وسایل زنگ نمی‌زنند و لبه های تیز كند نمی‌شوند و به علت كمتر بودن میزان بخار آب در این دستگاه (نسبت به اتوكلاو معمولی) آب در بسته بندی‌ها جمع نمی‌شود. این دستگاه باید در جایی به كار برده شود كه از تهویه خوبی برخوردارند.

گاز پلاسما :

در این دستگاه، پراكسید هیدروژن را در یك میدان الكتریكی تصعید می‌كنند و لوازم حساس به حرارت و رطوبت را با آن سترون می‌نمایند. چرخه سترون سازی با این روش 55 تا 75 دقیقه طول می‌كشد.

یونیزاسیون :

از پرتوهای یون ساز نظیر: پرتوهای ایكس و گاما نیز می‌توان برای سترون كردن مواد بیولوژیك، داروها، گاز، باند، نخ‌های كات گوت و لوازم یك‌بار مصرف استفاده نمود.

تابش فرابنفش  ( UV ) :

تابش فرا بنفش دامنه موجی است در گستره (طیف )  امواج الکترومغناطیس با دامنه طول موجی کوتاه تر از نور مریی ، ولی بلندتر از پرتو X  و گاما که طول موج کوتاه و انرژی زیادتر و قدرت نفوذ بیشتری دارند . لازم به ذکر است اشعه الکترومغناطیس شامل امواج رادیویی با طول موج بلند ، امواج مادون قرمز ، پرتوفرابنفش ، اشعه ایکس ، اشعه گاما و امواج کیهانی می باشد .

طیف اشعه فرابنفش
اشعه فرابنفش بین طول موجهای 0.0144 میکرومتر و 0.39 میکرومتر است. اشعه فرابنفش را به سه منطقه تقسیم می‌کنند:

1.       ماورا بنفش با طول موج بلند یا ماورا بنفش A  (  NUV  -  UVA  ) : این اشعه بین طول موجهای 300 – 400 nm  (  0.39 و 0.315 میکرومتر ) قرار دارد. نسبت این اشعه در نور آفتاب ، قوس الکتریکی زغال و چراغهای الکتریکی معمولی زیاد است. ( ظاهراً کم خطر برای سلامتی و محیط زیست . سبب چروکیدگی پوست می شود )

2.       ماورا بنفش با طول موج متوسط یا ماورا بنفش B   (VUV – VACUM UV  یا   UVB )   : این اشعه بین طول موجهای  280 – 320  nm  ( 0.315 و 0.28 میکرومتر ) است. این اشعه در نور چراغ بخار جیوه و قوسهای الکتریکی با الکترودهای فلزی وجود دارد، تاثیر آنها در پوست شدید است. ( دارای ریسک بالاتر ولی خطرناک . باعث سوختگی شدید پوست می شود )

3.       ماورا بنفش با طول موج کوتاه یا ماورا بنفش C   ( EUV   یا   XUVیا EXTREME UV یا  XUV1-31nm  یا  UVC ) : این اشعه شامل طول موجهای کوتاهتر از 280 nm  ( 0.28 میکرومتر ) است و فقط در قوس الکتریکی جیوه وجود دارد. ( بسیار مضر و مخرب برای سلامتی محیط زیست  و خاصیت میکروب کشی شدید دارد )

** nm  نانومتر برابر با یک میلیلردم متر  **

توضیحاتی درباره موارد فوق :

·         خورشید ساطع کننده پرتو فرا بنفش در هر سه پایه باند   UVC , UVB , UVA   به مقدار فراوان است ولی به سبب جذب  UV  در لایه ازن اتمسفر  ، 99%  تابش فرابنفشی که به زمین می رسد از نوع ( کمتر مضر )   UVA است . شیشه پنجره معمولی نسبت به دامنه ظاهراً کم نفوذ  ( 300 – 400 nm   ) uva  شفاف بوده  و مقاومت چندانی در مقابل آن نشان نمی دهد اما نسبت به عبور طول موج های پایین تر از   350nm   حساس است به اندازه ای که 90% تابش های  UV کوتاه تر از 300nm  را از خود عبور نمی دهند .

·          Vacuum  UV : هوای معمولی در مقابل طول موج های 200nm   و پایین تر از آن به صورت شیشه ای مات عمل کرده و آنها را از خود عبور نمی دهد . علت این امر به لطف قابلیت بسیار بالای جذب تابش فرابنفش موج کوتاه توسط اکسیژن جو امکان پذیر شده است . در حالی که مثلاً عنصری مانند نیتروژن کاملاً برعکس ، در برابر UV  مانند شیشه ای شفاف عمل می کند . در مجموع می توان گفت که هوا یا جو نسبت به عبور تابش امواج خیلی کوتاه و مضر فرابنفش ، بسیار سختگیرانه عمل می کند . همین واکنش است که کره خاکی را برای انسان ها و بسیاری از جانداران قابل سکونت ساخته است . و باز به همین دلیل ، در صنایعی که نیاز به استفاده از تابش فرابنفش موج کوتاه زیر  200nm  باشد ( مانند صنایع ساخت نیمه رساناها ) ، این عملکرد تنها در محیط های تخلیه شده از اکسیژن امکان پذیر خواهد بود .

·         EXTREME UV  : مشخصه این دامنه بسیار موج کوتاه تابش فرا بنفش ، دو تاثیر متفاوت آنها با ماده است ؛ طول موج های بلندتر از  30nm اساساً با ویژگی ها و توان ترکیبی مواد در سطح الکترونی – شیمیایی سر و کار دارند در حالی که طول موج های کوتاه تر از  30nm تابش فرابنفش تنها تعاملی دارند با اوربیتال الکترونی و هسته اتم ها . همانگونه که قبلاً نیز اشاره شد ، باند XUV به شدت توسط بسیاری از عناصر شناخته شده متعارف قابل جذب اند ، بنابر این فاقد اثر پایدارند ، اما امروزه این امکان بوجود آمده که حتی بتوان تصاویر چند لایه که قادر به بازتاب حدود 50% از تابش های XUV باشند را در شرایط آسان و عادی بدست آورد . از تکنولوژی اخیر در ساختن تلسکوپ هایی جهت تصویر برداری خورشیدی که قبلاً امکان ثبت آنها با هیچ تلسکوپ دیگری وجود نداشت ، استفاده می شود . اکنون دو پدیده تلسکوپیک   SOHO/EIT  و همچنین  TRACE  توانسته اند به برکت بکارگیری از تکنولوژی     Extreme UV  ، تصاویر خیره کننده ای از خورشید و سایر سیارات و ستارگان و کهکشان های دور و نزدیک در دسترس آدمی قرار بدهند .

عکس 0

نحوه کشف تابش :

تابش فرابنفش بگونه ای کاملاً اتفاقی با مشاهده تغییر رنگ و تیرگی املاح نقره در مقابل نور مستقیم آفتاب کشف گردید . در سال 1801  دانشمند آلمانی ، یوهان ویلهلن رییتر بر اثر مشاهداتش توجه نمود که تابش های فرا بنفش  که نامریی هستند ، عامل اساسی در تیرگی صفحات کاغذ آغشته به کلرید نقره می باشند . او در آن زمان این پدیده را  « پرتو های شیمیایی » نامید .

دانستنی های فیزیکی و شیمیایی و منابع تولید اشعه :  

A.     کاربردهای تابش فرابنفش

·         نورهای سیاه : برخی دامنه ها از تابش فرا بنفش ، اصطلاحاً به  ٌ  نور سیاه   ٌ یا   Black Light   معروفند ، به همین دلیل که مریی نیستند ولی بدون باقی گذاردن هیچگونه اثر حرارتی یا سوختگی ( از آن نوعی که آفتاب سوختگی معمولی باعث آن است ، مانند سرخ شدن یا تاول پوست و پوسته پوسته شدن آن ) ، قادرند تا اعماق زیادی در بافت های نفوذ کرده و از پیری زودرس پوست ، تخریب ساختار   DNA  سلول ها و احتمالاً در حالات پیشرفته ، تا سرطانی کردن آنان پیش بروند . در این مقاله شرح داده خواهد شد که عامل چنین تخریبی می تواند بیشتر از ناحیه دامنه های ضعیف تابش فرابنفش باشد تا بخش های قوی تر و با نفوذتر . همچنین نور سیاه قادر است با تابش امواج بلند فرابنفش که به صورت مرئی به سختی دیده می‌شوند، با نوعی تابش شبه فلور سنتی، به‌عنوان یک علامت ضد تقلب ، بر روی اسنادی حساس به طول موجی خاص، چون کارتهای اعتباری، گذرنامه و گواهینامه رانندگی و غیره بکار گرفته شود.امروزه گذرنامه‌ها و اسکناس های اغلب کشورها، آغشته به مرکب های حساس به UV وایضاً مجهز به نوارهای امنیتی اندUV sensitive threads .

1.       لامپ های فلورسنت : لامپ های فلور سنت قادرند که با یونیزه نمودن بخار جیوه، تابش فرابنفش تولید کنند. لایه‌ای فسفری در داخل تیوپ همراه با جذب تابش فرا بنفش است که آنرا تبدیل به نور مرئی می نماید.

2.       ستاره شناسی : در دانش ستاره شناسی اجرام بسیار حجیم، قاعدتا قادر به صدور تابش عظیمی از امواج فرابنفش به اطرافند. همچنانکه ذکر گردید، لایه اوزون بخش قابل توجهی از این نوع امواج که می بایستی توسط تلسکوپ های مستقر روی زمین دریافت گردند، جذب خواهد کرد. بنابراین هر مشاهده‌ای در این زمینه باید خارج ازجو کره زمین محقق شود.

3.       کنترل حشرات Pest Control : تله‌های فرا بنفش جهت از بین بردن حشرات پرنده ریز جثه که شبانه میل به نزدیکی تابش UV دارند .

4.      برای ضد عفونی کردن مایعات ، فضاها ، سطوح اجسام *

5.      تحریک پذیری شدید روی اعضای حسی سطحی

6.      تخریب نسوج

7.      تخریب باکتریها

*( صنایع غذایی ، نوشابه سازی و تولید آب میوه ، آب شهری ، تصفیه فاضلاب ، پرورش ماهی و میگو ، صنایع آرایشی و بهداشتی و دارویی ، استخر شنا ، مدار های بسته خنک کننده و تهویه مطبوع ، بیمارستان ، آزمایشگاه ، اتاق عمل ، کشتارگاه ، مواد بسته بندی صنایع غذایی و ..... )

B.       اثرات شیمیایی UV بر مواد : به دلیل تنزل کیفی مواد پلیمری، رنگدانه‌ها ، رنگهای نساجی وصنعتی Degradation of Polymers, Pigments and Dyesاکثر مواد پلیمری صنعتی یا موارد مصرفی ،به توسط تخریب انواع تابش های فرابنفش و به علت تنزل کیفی ، نیاز به پایدار کننده‌هایی جهت کند کردن روند حمله به ساختار خود دارند.

C.      جذب اشعه فرابنفش :
از شیشه معمولی فقط اشعه فرابنفش A عبور می‌کند. در صنعت شیشه‌هایی با ترکیبات مخصوص می‌سازند که طول موج 0.26 یعنی ماورا بنفش B و A و قسمتی از C را نیز عبور دهد.شفافیت کوارتز خیلی بیشتر از شیشه است و فقط طول موجهای کوتاهتر از 0.18 میکرومتر در آن جذب می‌شود. به همین سبب حبابهای چراغهای مولد اشعه فرابنفش را از کوارتز تهیه می‌کنند.آب خالص برای اشعه فرابنفش ، شفاف‌ترین مایعات است و طبقات نازک آن امواج بلندتر از 0.2 یکرومتر را از خود عبور می‌دهند.گازها معمولا برای اشعه فرابنفش ، شفاف هستند و طول موجهای بلندتر از 0.18 میکرومتر از لایه‌های نازک هوا بخوبی عبور می‌کنند.

D.      منابع اشعه فرابنفش :

1.       منابع تابشی بر اثر حرارت مانند لامپ های هالوژن

2.       منابع تخلیه در گاز  مانند لامپ های جیوه ( با فشار کم ، متوسط ، زیاد )

3.       منابع تخلیه الکتریکی مانند قوس های کربن و قوس های جوشکاری

4.       لامپ های فلورسنت مانند تیوپ های روشنایی

5.       لیزرها

در حال حاضر از دو روش زیر که مقرون به صرفه است استفاده می شود :

1.       قوس الکتریکی زغال
نسبت اشعه فرابنفش در قوس الکتریکی زغال نسبتا کم است، ولی اگر اکسیدهای فلزی به الکترودهای زغالی اضافه کنند، مقدار این اشعه افزایش می‌یابد. برای این کار الکترودهایی می‌سازند که در آنها یک غلاف زغالی دور اکسید فلزی را گرفته است. قوسهایی که الکترود آنها از فلز خالص ساخته شده باشند، نیز به نسبت زیاد اشعه فرابنفش دارند.

2.       چراغهای بخار جیوه
مهمترین و متداولترین منابع اشعه فرابنفش چراغهای بخار جیوه هستند که با جریان یافتن مصرف کم نیروی الکتریکی (الکترون ) در بخار یونیزه شده جیوه مابین دو الکترود ، مقدار زیادی اشعه فرابنفش تولید می‌کنند. حباب لامپ فلورسنت را با ترکیبی از فسفر پوشانده اند تا اشعه فرابنفش را به نور مریی تبدیل نماید . قسمت اساسی لامپ از لوله‌ای از جنس کوارتز ساخته شده است که در دو طرف آن دارای دو مخزن جیوه است. در این روش 95 درصد اشعه دارای طول موج 254 نانومتر می باشد .

E . اندازه گیری اشعه فرابنفش
اساس اندازه گیری اشعه فرابنفش متکی به خواص فیزیکی و شیمیایی آن است. وسایلی که برای اندازه گیری اشعه فرابنفش وجود دارد، اکتی نومتر (Actinometer) نامیده می‌شود و به سه دسته تقسیم می‌شود:

1.       پیل ترموالکتریک : جسمی را که کلیه اشعه را جذب می‌کند، در معرض تابش اشعه قرار داده و حرارت حاصله را اندازه گیری می‌کنند . برای اینکه بتوان شدت اشعه را به تنهایی اندازه گیری کرد کافی است که ابتدا تمام اشعه منبع نورانی را اندازه گیری کرد و سپس به کمک فیلترهای مناسب که کلیه اشعه فرابنفش را جذب می کند ، اندازه گیری را تکرار کرد . تفاضل این مقدار اشعه فرابنفش را نشان می دهد .

2.       اکتی نومتر فیزیکی : مهمترن این نوع اکتی نومترها سلول فوتوالکتریک (Photoelectric) است که از یک حباب از جنس کوارتز که به خوبی تخلیه شده است، تشکیل شده و نیز شامل دو الکترود است.

3.       اکتی نومتر شیمیایی : املاح نقره در اثر تابش اشعه فرابنفش احیا شده و چون نقره آن آزاد می‌گردد، املاح سیاه رنگ می‌شود. اکتی نومتری که متکی به خاصیت فوق است، اکتی نومتر بوردیه (Bordier) است.

*دز UV برابر است با حاصل ضرب مقدار شدت پرتو  UV  در طول موج 254 نانومتر در داخل محفظه دستگاه ( بر حسب   MV/CM2  ) در مدت زمان بر حسب ثانیه . واحد دز اشعه ژول بر متر مربع  (  J/M2 ) یا میلی وات ثانیه بر سانتی متر مربع  (  MVS/CM2 ) محاسبه می شود .

F . خواص فیزیکی و شیمیایی اشعه فرابنفش

خواص فیزیکی اشعه فرابنفش

خاصیت فوتوالکتریک : اگر اشعه فرابنفش به فلزات بتابد، از آنها الکترون جدا می‌کند، ولی جدا شدن الکترون در کلیه فلزات به یک اندازه نیست و حساسیت کادمیوم بیش از همه می‌باشد. مقدار الکترونی که از فلز جدا می‌شود، متناسب با مقدار انرژی اشعه‌ای است که به آن می‌تابد.
خواص شیمیایی اشعه فرابنفش :

1.       خاصیت فلوئورسانس : یکی از خواص مهم و جالب اشعه فرابنفش خاصیت فلوئورسانس آن می‌باشد. اگر در مقابل اشعه فرابنفش و یا یک چراغ بخار جیوه ، اجسامی از قبیل گچ و کولوفان (Colophan) و محلول سالسیلات دو سود یا آنتی پیرین و یا بعضی از سنگهای معدنی را قرار دهند، ملاحظه می‌شود که هر یک به نسبت جذب اشعه به رنگهای مختلف درخشندگی پیدا می‌کند. این خاصیت نیز بستگی به طول موج و شدت جذب اشعه دارد. بعضی اجسام در مقابل اشعه فرابنفش با موج بلند این خاصیت را ندارند و به عکس در مقابل اشعه فرابنفش با موج کوتاه خاصیت فلوئورسانس پیدا می‌کند.

2.       خاصیت فوتو شیمیایی : اشعه فرابنفش باعث تعداد زیادی فعل و انفعالات شیمیایی می‌شود و این خاصیت در اشعه با موج کوتاه 0.3 میکرومتر شدیدتر است. از جمله مانند نور مرئی که املاح نقره را تجزیه و فلز آنها را آزاد می‌سازد و این خاصیت در اشعه با موج کوتاه بیشتر است. مدتها برای اندازه گیری مقدار اشعه فرابنفش از این خاصیت استفاده می‌کردند.

نکات دانستنی :

·         برخی از جانداران از جمله پرندگان ، خزندگان ، حشرات از جمله زنبور عسل قادر به دیدن امواج مریی نزدیک به تابش UV هستند .

·         بسیاری از گیاهان ، میوه ها ، گل ها ، بذر ها و ...  قدرت مقاومت فوق العاده ای نسبت به قدرت انسان در مقابل این تابش نشان می دهند .

·         عقرب ها زیر پرتو UV   به رنگ های سبز یا زرد می درخشند .

·         معدودی از پرندگان نقوشی بر پر دارند که تنها تحت تابش  UV  قابل مشاهده خواهند بود .

·         ادرار بعضی از حیوانات گوشتخوار از جمله گربه حتی در تاریکی مطلق نیز تحت تابش طول موج خاصی از  UV  قابل دیدن است .

تاثیرات مثبت تابش فرابنفش :

از جمله اثرات مثبت قرار گرفتن در معرض تابش باند  UVB ، تحریک پوست جهت تولید ویتامین D است . تخمین زده می شود که علت مرگ ناخواسته سالانه ده ها هزار شهروند آمریکایی ؛ تنها به دلیل سرطان های ناشی از کمبود و اختلال در ویتامین  D بوده است . دیگر تاثیر اختلال در جذب ویتامین D  ، پوکی استخوان و سایر عوارض متاثر از اختلال مغز استخوان که منجر به درد ، عدم تحمل وزن شخص توسط خود و نهایتاً ایجاد ترک و شکستگی های ناخواسته به ویژه در خانم ها خواهد بود . البته امروزه در برخی کشورها تاکید بسیاری بر غنی سازی مواد خوراکی با افزودن رژیم های ویتامین D و کلسیم می گردد . که در مقایسه با اثرات محتمل سو  UVB بر پوست بدن ( سرطان ) ، بسیار پسندیده و مرجح می باشد .

در مورد انسان ، حضور طولانی در مقابل تابش فرابنفش ، می تواند احتمال ابتلا به آسیب های حاد و مزمن پوستی ، بینایی و حتی تخریب کل سیستم ایمنی بدن را بدنبال داشته باشد . فوتون های تابش فرا بنفش بخصوص در باند  UVB  ، به هر نوع مولکول  DNA  متعلق به ارگان های زنده ، به اشکال گوناگون حمله ور می شوند .

در شایع ترین حالت ، حمله علیه نزدیک ترین  ترکیب باز تیمین    ٌٌ  Thymine  ٌٌٌ  در حلقه DNA  اتفاق می افتد . در این حالت باز های تیمین همپایه به عوض نگهداری تعادل پله ای  DNA   یا به عبارتی   ٌٌٌٌٌ     LADDER BASE BOND   ٌٌٌٌٌ  به همپایه خویش پیوسته و باعث بوجود آمدن    DNA   معیوب می گردد . در این صورت زنجیره  DNA  با از دست دادن کد رمزی اصلی خود  ، به نوعی کد با  رمز دیگری تبدیل و معنای اولیه ساختار هسته سلولی خود را از دست داده که عملاً حاصل ، سلولی با عملکرد غیر مشخص و یا تخریب شده سرطانی است . البته 2 پدیده را باید مد نظر داشت :

·         پدیده    Photoreaction   یا تجدید فعالیت پذیری : که واکنش آنزیمی است و مستلزم تابش نور با طول موج 500 – 310 نانومتر است و در فصول سال بسیار شدید است .

·         پدیده تجدید فعالیت پذیری در غیاب نور  Dark Repair Reaction  : که یک پدیده چند آنزیمی است ، یعنی پیوندی که شکسته شده ، تحت تاثیر آنزیم های دیگر اصلاح شده و پیوند های  DNA  تجدید می شود .

همه پرتو های   UVC , UVB, UVA   قادرند که از عمر سلول های اساسی بدن از جمله بافت های فیبروزی پروتیینی موجود در بدن از جمله پوست ، استخوان ، غضروف و هر گونه بافت پیوندی بکاهند . وجود این اشعه در نور خورشید باعث آفتاب سوختگی پوست بدن می‌شود. این اشعه طول موجی بین 0.0144 میکرومتر و 0.39 میکرومتر را دارد.

با قرار دادن‌ یک‌ دست‌ روی‌ پیشانی‌ کودک‌ و 2 انگشت‌ از دست‌ دیگر در زیر نوک‌ چانه‌، اطمینان‌ حاصل‌ کنید که‌ سر او همچنان‌ به‌ عقب‌ خم‌ شده‌ است‌.

2) بینی‌ را فشار ببندید و دهان‌ را باز کنید.

با استفاده‌ از شست‌ و انگشت‌ اشاره‌ خود، قسمت‌ نرم‌ بینی‌ کودک‌ را محکم‌ فشار دهید. دقت‌ کنید که‌ سوراخ‌های‌ بینی‌ بسته‌ باشند تا جلوی‌ خروج‌ هوا گرفته‌ شود.

دهان‌ کودک‌ را باز کنید.

3) احیای‌ تنفسی‌ را آغاز کنید.

- یک‌ نفس‌ عمیق‌ بکشید تا ریه‌هایتان‌ از هوا پر شود. لب‌های‌ خود را دور لب‌های‌ کودک‌ قرار دهید و دقت‌ کنید که‌ منفذی‌ برای‌ عبور هوا وجود نداشته‌ باشد.

- به‌طور بی‌وقفه‌ به‌ درون‌ دهان‌ بدمید تا قفسه‌ سینه‌ بالا بیاید. ضمن‌ آنکه‌ سر را خم‌ کرده‌اید و چانه‌ را بالا کشیده‌اید، دهان‌ خود را از روی‌ دهان‌ کودک‌ بردارید و پایین‌ آمدن‌ قفسه‌ سینه‌ را مشاهده‌ کنید. اگر قفسه‌ سینه‌ آشکارا بالا برود و به‌طور کامل‌ پایین‌ بیاید، شما یک‌ تنفس‌ اثربخش‌ داده‌اید.

- دو بار تنفس‌ اثربخش‌ بدهید.

4) نشانه‌های‌ گردش‌ خون‌ را ارزیابی‌ کنید.

- در کمتر از 10 ثانیه‌، با نگاه‌، لمس‌ و سمع‌ به‌ دنبال‌ نشانه‌های‌ گردش‌ خون‌ (مثل‌ تنفس‌، سرفه‌ یا حرکت‌) بگردید.

- اگر گردش‌ خون‌ وجود ندارد، به‌ مدت‌ یک‌ دقیقه‌ احیای‌ قلبی‌ ـ ریوی‌ انجام‌ دهید و سپس‌، با مرکز اورژانس‌ تماس‌ بگیرید و آمبولانس‌ درخواست‌ کنید.

- اگر گردش‌ خون‌ وجود دارد، ظرف‌ یک‌ دقیقه‌ 20 بار تنفس‌ بدهید و بعد، با مرکز اورژانس‌ تماس‌ بگیرید و آمبولانس‌ درخواست‌ کنید.

- اگر کودک‌ نفس‌ کشیدن‌ را آغاز کرده‌ اما همچنان‌ بی‌هوش‌ است‌، وی‌ را در وضعیت‌ بهبود قرار دهید.

1) پاسخ‌ کودک‌ را بررسی‌ کنید.

یک‌ سؤال‌ از کودک‌ بپرسید (مثلاً «آیا صدای‌ مرا می‌شنوی‌؟»). بلند و واضح‌ صحبت‌ کنید.

با ملایمت‌ چند ضربه‌ به‌ شانه‌ او بزنید.

اگر کودک‌ پاسخ‌ می‌دهد، بدون‌ ایجاد تغییر وضعیت‌ در او، نیروهای‌ امدادی‌ را (در صورت‌ لزوم‌) فرا بخوانید. هر وضعیتی‌ را که‌ یافتید، درمان‌ کنید.

اگر کودک‌ پاسخ‌ نمی‌دهد، با فریاد درخواست‌ کمک‌ کنید و سپس‌ گام‌ 2 را دنبال‌ کنید.

2) راه‌ تنفسی‌ را باز کنید.

یک‌ دست‌ خود را روی‌ پیشانی‌ کودک‌ بگذارید و سر او را به‌ آرامی‌ به‌ سمت‌ عقب‌ خم‌ کنید.

با استفاده‌ از نوک‌ انگشتان‌ خود، هرگونه‌ انسداد آشکار را از دهان‌ کودک‌ خارج‌ کنید. داخل‌ دهان‌ را با انگشت‌ جستجو نکنید.

نوک‌ انگشتان‌ خود را زیر نوک‌ چانه‌ کودک‌ بگذارید و چانه‌ او را بالا بکشید.

3) تنفس‌ را کنترل‌ کنید.

با نگاه‌، سمع‌ و لمس‌، وجود تنفس‌ را بررسی‌ کنید (با مشاهده‌، به‌ دنبال‌ حرکات‌ قفسه‌ سینه‌ بگردید، صدهای‌ تنفسی‌ را سمع‌ کنید و بازدم‌ کودک‌ را روی‌ گونه‌ خود حس‌ کنید). این‌ عمل‌ نباید بیش‌ از 10 ثانیه‌ وقت‌ بگیرد.

اگر کودک‌ نفس‌ نمی‌کشد، یک‌ امدادگر را بفرستید تا با مرکز اورژانس‌ تماس‌ بگیرد و آمبولانس‌ درخواست‌ کند. احیای‌ تنفسی‌ را آغاز کنید.

اگر کودک‌ نفس‌ می‌کشد، به‌دنبال‌ سایر وضعیت‌های‌ تهدیدکننده‌ حیات‌ (مثل‌ خونریزی‌ شدید) بگردید. کودک‌ را در وضعیت‌ بهبود قرار دهید.

برنامه‌ریزی‌ از قبل‌

بسیاری‌ از وضعیت‌ها قابل‌ پیشگیری‌ هستند. شما باید پیشاپیش‌ (ترجیحاً دست‌ کم‌ از 2 ماه‌ قبل‌) در مورد زمان‌ خروج‌ برنامه‌ریزی‌ شده‌ خود با پزشک‌تان‌ مشورت‌ کنید تا زمان‌ کافی‌ برای‌ تجویز واکسن‌هایی‌ که‌ احتمالاً به‌ آنها نیاز دارید، وجود داشته‌ باشد. با این‌ حال‌، حتی‌ در مواردی‌ که‌ اجباراً مسافرت‌های‌ خارجی‌ غیرمنتظره‌ پیش‌ می‌آیند، به‌ پزشک‌ مراجعه‌ کنید (حداقل‌ حفاظت‌ بهتر از عدم‌ حفاظت‌ است‌). شما باید موارد زیر را به‌ پزشک‌ خود بگویید:

- کشوری‌ که‌ قصد مسافرت‌ به‌ آنجا را دارید و نیز تمام‌ کشورهایی‌ که‌ در مسیر از آنها عبور خواهید کرد.

- آیا باردار هستید و یا ممکن‌ است‌ باردار شوید؟ (بعضی‌ داروها در زمان‌ بارداری‌ مناسب‌ نیستند).

- آیا کودکان‌ خود را همراه‌ می‌برید؟ این‌ مطلب‌ به‌ ویژه‌ زمانی‌ اهمیت‌ دارد که‌ کودک‌ هنوز دوره‌ کامل‌ واکسیناسیون‌ دوران‌ کودکی‌ خود را تمام‌ نکرده‌ باشد.

عفونت‌های‌ منتقله‌ از راه‌ غذا و آب‌

عفونت‌های‌ ناشی‌ از مصرف‌ غذا یا آب‌ آلوده‌، یکی‌ از شایع‌ترین‌ مشکلاتی‌ است‌ که‌ مسافران‌ را مبتلا می‌کند. با اتخاذ راهکارهای‌ احتیاطی‌ زیر، می‌توانید خطر این‌ عفونت‌ها را کاهش‌ دهید:

دستان‌ خود را پس‌ از استفاده‌ از توالت‌ و قبل‌ از مصرف‌ غذا بشویید

از مصرف‌ غذایی‌ که‌ در جای‌ گرم‌ نگه‌ داشته‌ شده‌ است‌، خودداری‌ کنید

از خوردن‌ سبزیجات‌ خام‌، سالاد، صدف‌ یا بستنی‌ پرهیز کنید؛

تمام‌ میوه‌ها را پوست‌ کنده‌ میل‌ کنید

اگر در مورد بی‌خطر بودن‌ آب‌ آشامیدنی‌، ذره‌ای‌ شک‌ دارید، آب‌ را بجوشانید یا آن‌ را با قرص‌های‌ گندزدا استریلیزه‌ کنید و یا از آب‌های‌ آشامیدنی‌ که‌ در بطری‌های‌ در بسته‌ عرضه‌ می‌شوند، استفاده‌ کنید.

تشخیص‌ و درمان‌ عفونت‌‌ منتقله‌ از راه‌ غذا و آب‌

اختلال: اسهال‌ مسافران‌

- توسط‌ غذا یا آبی‌ که‌ با یکی‌ از چندین‌ میکروب‌ بیماری‌زا آلوده‌ شده‌ باشد، منتشر می‌شود.

- تشخیص‌: تهوع‌ و استفراغ‌، اسهال‌، درد شکم‌

- ا-قدام درمانی: جبران‌ مایعات‌ از دست‌ رفته‌، رعایت‌ دقیق‌ اصول‌ بهداشتی‌ برای‌ پیشگیری‌ از انتشار عفونت‌، مراجعه‌ به‌ پزشک‌ (در صورت‌ پایدار شدن‌ علایم‌)

اختلال: هپاتیت‌ A

- از طریق‌ آب‌ یا غذای‌ آلوده‌ منتشر می‌شود. انتقال‌ عفونت‌ (به‌ ویژه‌ در موارد پایین‌ بودن‌ سطح‌ بهداشت‌) می‌تواند فرد به‌ فرد باشد. امکان‌ حفاظت‌ فرد از طریق‌ واکسیناسیون‌ وجود دارد.

- تشخیص‌: درد شکم‌، افزایش‌ درجه‌ حرارت‌ بدن‌، زرد شدن‌ سفیدی‌ چشم‌ها (یرقان‌) و پوست‌ بعد از گذشت‌ چند روز

- اقدام درمانی: مراجعه‌ به‌ پزشک‌، کاهش‌ تب‌ (اما استامینوفن‌ ندهید).

- رعایت‌ دقیق‌ اصول‌ بهداشتی‌ برای‌ پیشگیری‌ از انتشار عفونت‌

اختلال: وبا

- از راه‌ آب‌ آلوده‌ منتشر می‌شود و می‌تواند منجر به‌ کاهش‌ آب‌ بدن‌ تا حد کشنده‌ شود.

- تشخیص‌: اسهال‌ شدید، ضعف‌ و کاهش‌ آب‌ بدن‌، تهوع‌ و استفراغ‌

- اقدام درمانی: مراجعه‌ فوری‌ به‌ پزشک‌، جبران‌ مایعات‌ از دست‌ رفته‌

- رعایت‌ دقیق‌ اصول‌ بهداشتی‌ برای‌ پیشگیری‌ از انتشار عفونت‌

سایر عفونت‌ها و اختلالات‌

مسافران‌ علاوه‌ بر عفونت‌های‌ منتقله‌ از راه‌ آب‌ یا غذا، می‌توانند در معرض‌ خطر بیماری‌های‌ ناشی‌ از حشرات‌ و کنه‌ها و نیز روابط‌ جنسی‌ محافظت‌ نشده‌ باشند. گام‌های‌ ساده‌ای‌ را باید به‌ منظور پیشگیری‌ از عفونت‌ طی‌ کرد.

بیماری‌های‌ منتقله‌ توسط‌ حشرات‌

در برخی‌ بخش‌های‌ دنیا، پشه‌ها ناقل‌ عفونت‌های‌ مثل‌ مالاریا و تب‌ زرد هستند. دست‌ها و پاهای‌ خود را پس‌ از غروب‌ آفتاب‌، با ماده‌ دافع‌ پشه‌ بپوشانید و زیر پشه‌بند بخوابید. دقت‌ کنید که‌ در موارد توصیه‌ شده‌، داروی‌ ضد مالاریا را مصرف‌ کنید.

عفونت‌های‌ منتقله‌ از راه‌ خون‌

خودداری‌ از برقراری‌ رابطه‌ جنسی‌ در کشورهای‌ خارجی‌ و رعایت‌ اصول‌ اخلاقی‌، بی‌خطرترین‌ راه‌ برای‌ دوری‌ از عفونت‌های‌ آمیزشی‌ است‌.

هر اقدامی‌ که‌ طی‌ آن‌ پوست‌ سوراخ‌ شود نیز می‌تواند با خطر عفونت‌ همراه‌ باشد. از انجام‌ خالکوبی‌، طب‌ سوزنی‌ یا سوراخ‌ کردن‌ بدن‌ در خارج‌ از کشور خودداری‌ کنید.

سعی‌ کنید از انجام‌ تزریقات‌ یا اقدامات‌ درمانی‌ جراحی‌ یا دندانپزشکی‌ پرهیز کنید اما اگر ناگزیر هستید، درخواست‌ کنید که‌ تجهیزات‌ موردنظر استرلیزه‌ شوند.

اگر به‌ تزریق‌ خون‌ نیاز دارید، دقت‌ کنید که‌ خون‌ کنترل‌ شده‌ مورداستفاده‌ قرار بگیرد.

تشخیص و درمان‌ بیماری‌منتقله ازحشرات‌و از راه خون

بیماری‌: هپاتیت‌ B و C

- هر دوی‌ این‌ انواع‌، انتشار جهانی‌ دارند. راه‌های‌ انتشار عبارتند از: رابطه‌ جنسی‌ محافظت‌ نشده‌، استفاده‌ از سوزن‌ یا سرنگ‌ مشترک‌، آسیب‌های‌ ناشی‌ از فرو رفتن‌ سوزن‌ در بدن‌، تزریق‌ خون‌ آلوده‌، به‌ کار بردن‌ تجهیزات‌ طبی‌، دندانپزشکی‌، خالکوبی‌ یا سوراخ‌کننده‌ که‌ به‌ اندازه‌ کافی‌ استرلیزه‌ نشده‌ باشند.

- تشخیص‌: می‌تواند نشانه‌ فوری‌ نداشته‌ باشد. از دست‌ دادن‌ اشتها، احساس‌ ناراحتی‌ در شکم‌، تهوع‌ و استفراغ‌، گاهی‌ یرقان‌ (زرد شدن‌ پوست‌/ سفیدی‌ چشم‌ها)

- اقدام‌ درمانی‌: مراجعه‌ فوری‌ به‌ پزشک‌، جبران‌ مایعات‌ از دست‌ رفته‌، رعایت‌ دقیق‌ اصول‌ بهداشتی‌ به‌ منظور پیشگیری‌ از انتشار عفونت‌

بیماری‌: لایم‌

-از طریق‌ کنه‌های‌ آلوده‌ منتقل‌ می‌شود. شواهدی‌ به‌ نفع‌ انتقال‌ فرد به‌ فرد وجود ندارد.

- تشخیص‌: سفتی‌ گردن‌، تب‌، سردرد شدید

- اقدام‌ درمانی‌: مراجعه‌ فوری‌ به‌ پزشک‌، کاهش‌ تب‌

بیماری‌: مالاریا

- این‌ انگل‌ توسط‌ نیش‌ پشه‌های‌ آلوده‌ منتقل‌ می‌شود. داروهای‌ ضدمالاریا را باید طبق‌ دستور مصرف‌ کرد.

تشخیص‌: تب‌، سردرد

- اقدام‌ درمانی‌: مراجعه‌ فوری‌ به‌ پزشک‌، کاهش‌ تب‌

بیماری‌: هاری‌

- یک‌ عفونت‌ ویروسی‌ جدی‌ است‌ که‌ از طریق‌ گاز گرفتگی‌ توسط‌ سگ‌، خفاش‌ یا جانوران‌ آلوده‌ دیگر منتقل‌ می‌شود. واکسیناسیون‌ برای‌ کارگرانی‌ که‌ در شرایط‌ شغلی‌ پرخطر کار می‌کنند، قابل‌ انجام‌ است‌.

- تشخیص‌: سردرد، تب‌، تحریک‌پذیری‌، ترس‌ (به‌ویژه‌ از آب‌)، تشنج‌ و هذیان‌گویی‌ (دلیریوم‌)، پاکسازی‌ فوری‌ و کامل‌ زخم‌

- اقدام‌ درمانی‌: مراجعه‌ فوری‌ به‌ پزشک‌ بزاق‌ بیمار سرایت‌دهنده‌ است‌؛ دستکش‌ و ماسک‌ بپوشید و وسایل‌ آلوده‌ را بسوزانید.

بیماری‌: تب‌ زرد

- این‌ بیماری‌ ویروسی‌ در اثر نیش‌ پشه‌های‌ آلوده‌ منتقل‌ می‌شود. واکسیناسیون‌ قابل‌ انجام‌ است‌.

- تشخیص‌: سردرد و تب‌، یرقان‌ (زرد شدن‌ پوست‌/ سفیدی‌ چشم‌ها)، می‌تواند تا خونریزی‌ از بینی‌، لثه‌ و روده‌ها پیشرفت‌ کند.

- اقدام‌ درمانی‌: مراجعه‌ فوری‌ به‌ پزشک‌، کاهش‌ تب‌

اهداف‌

کمک‌ به‌ برطرف‌ شدن‌ گرفتگی‌ و درد

گرفتگی‌ عضلانی‌ در پا

1) به‌ بیمار کمک‌ کنید تا بایستد و وزن‌ خود را روی‌ جلوی‌ پا اعمال‌ کند.

2) پس‌ از رفع‌ اولین‌ گرفتگی‌، قسمت‌ مبتلای‌ پا را ماساژ دهید.

اهداف‌

کمک‌ به‌ برطرف‌ شدن‌ گرفتگی‌ و درد

گرفتگی‌ عضلانی‌ در ساق‌

1) زانوی‌ بیمار را به‌ حالت‌ مستقیم‌ درآورید و پای‌ او را نگه‌ دارید.

2) انتهای‌ پا را به‌ سمت‌ ساق‌ خم‌ کنید تا عضلات‌ ساق‌ کشیده‌ شوند و سپس‌، موضع‌ را ماساژ دهید.

اهداف‌

کمک‌ به‌ برطرف‌ شدن‌ گرفتگی‌ و درد

گرفتگی‌ عضلانی‌ در ران‌

1) به‌ بیمار کمک‌ کنید تا دراز بکشد. برای‌ رفع‌ گرفتگی‌ عضلانی‌ در پشت‌ ران‌، اندام‌ پایینی‌ را بلند کنید و زانو را به‌ حالت‌ مستقیم‌ درآورید. در مورد گرفتگی‌های‌ عضلانی‌ جلوی‌ ران‌، زانو را خم‌ کنید.

2) اندام‌ پایینی‌ را نگه‌ دارید و قسمت‌ مبتلای‌ عضله‌ ران‌ را با انگشتان‌ خود، به‌ ملایمت‌ اما محکم‌ ماساژ دهید تا درد ساکت‌ شود.

اسهال‌ و استفراغ‌ می‌توانند با هم‌ یا به‌طور مجزا روی‌ دهند. هر دو وضعیت‌ منجر به‌ از دست‌ رفتن‌ مایعات‌ حیاتی‌ و نمک‌ها از بدن‌ می‌شوند و می‌توانند به‌ کاهش‌ آب‌ بدن‌ منتهی‌ شوند. وقتی‌ این‌ دو وضعیت‌ با هم‌ رخ‌ می‌دهند، خطر کاهش‌ آب‌ بدن‌ افزایش‌ پیدا می‌کند و به‌ ویژه‌ در شیرخواران‌، کودکان‌ خردسال‌ و سالمندان‌ می‌تواند بسیار جدی‌ باشد.

هدف‌ اصلی‌ درمان‌، کمک‌ به‌ بازگرداندن‌ مایعات‌ و نمک‌های‌ از دست‌ رفته‌ است‌. در اکثر موارد، دادن‌ آب‌ کفایت‌ می‌کند اما نوشیدنی‌های‌ قنددار بدون‌ گاز (در صورتی‌ که‌ در دسترس‌ باشند) ایده‌آل‌ هستند. روش‌ دیگر آن‌ است‌ که‌ به‌ آب‌ یا آب‌ پرتقال‌ رقیق‌ شده‌، نمک‌ (یک‌ قاشق‌ چایخوری‌ در لیتر) و شکر (5-4 قاشق‌ چایخوری‌ در لیتر) اضافه‌ کنید.

اهداف‌

اطمینان‌ خاطر دادن‌ به‌ بیمار

جبران‌ مایعات‌ و نمک‌ از دست‌ رفته‌

احتیاط‌!

اگر در مورد وضعیت‌ بیمار نگران‌ هستید (به‌خصوص‌ اگر اسهال‌ و استفراغ‌ پایدار هستند)، با یک‌ پزشک‌ تماس‌ بگیرید.

1) اگر بیمار در حال‌ استفراغ‌ است‌، به‌ او اطمینان‌ خاطر بدهید. پس‌ از استفراغ‌، یک‌ پارچه‌ گرم‌ و نم‌دار به‌ وی‌ بدهید تا صورت‌ خود را پاک‌ کند.

2) مقدار زیادی‌ مایع‌ به‌ بیمار بدهید تا آهسته‌ و مکرر، جرعه‌جرعه‌ از آن‌ بنوشد.

3) اگر اشتهای‌ بیمار برگشت‌، در 24 ساعت‌ اول‌ فقط‌ غذاهای‌ بدون‌ ادویه‌ و سهل‌الهضم‌ به‌ او بدهید.

فرمانتور دستگاهی است که شرایط بهینه را برای رشد میکرو ارگانیسم‌ها مثل قارچ و باکتری و مخمر فراهم می‌کند. میکرو ارگانیسم‌ها در این شرایط خاص، بهتر و بیش‌تر رشد وفعالیت خواهند کرد. استفاده از فرمانتور به میکرو ارگانیسم‌ها این امکان را می‌دهد که پیش از انتقال به مرحله‌ی تولید بیش از ده نسل رشد کنند. با اضافه کردن مخمرها تحت محیط بسته ای بر روی مواد کربوهیدراتی عمل فرمانتاسیون توام با حرارت و فشار صورت گرفته و تولید و ایجاد الکل می گردد .با این دستگاه می‌توان پارامترهای محیطی از جمله  pH، دما و فوم را مدام کنترل کرد. در صورت به هم خوردن تعادل محیط رشد میکرو ارگانیسم، دستگاه با هشدار دادن اپراتور را از تغییر نامناسب شرایط آگاه می‌کند.

تاریخچه فرمانتور

 مراحل تخمیر هزاران سال قبل شناخته شده است. اما عمدتا در آن زمان از گلوکز موجود در میوه های مختلف، دانه ها و قارچها جهت تولید الکل استفاده می شد که بعدا به مصرف انسان می رسید. در گذشته از باکتریها جهت تخمیر انگور استفاده می شد. باکتریها قند موجود در انگور را مورد مصرف قرار می دادند و تولید الکل و دی اکسید کربن می کردند. برای افزایش مقدار الکل موجود در مشروب مقداری شکر می افزودند. هدف اصلی استفاده از فرمانتور در گذشته تولید مشروب به روش صنعتی بود که با گذشت زمان و پیشرفت علم جهت ساخت ترکیبات مفید مورد استفاده قرار گرفت.

فرمانتور ها به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند:

·فرمانتورهای آزمایشگاهی

.فرمانتورهای صنعتی

اجزای اصلی فرمانتور شامل موارد زیر است:

1.   وسل (Vessel)                                                      

2.  هیتر

3. موتور

4.پانل (Panel)

5.ترنس میتر (Transmitter)

۶.صفحه‌ی نمایش (Monitor)

اجزای تشکیل دهنده فرمانتور آزمایشگاهی به نام Minifor  :

-پایه صفحه تنظیم و اندازه گیری (panel)

-ظرف تخمیر همزن

-کنترل کننده دما- کنترل کننده و اندازه گیری pH

-تنظیم کننده و اندازه گیری  ورودی هوا

خروجی هوا تلقیح و مجرای نمونه برداری

پمپ Peristalticو  برنامه نرم افزاری کامپیوتر جهت کنترل فرایند تخمیر

کاربردهای فرمانتور

• تولید مواد اکتیو ، انواع داروها و واکسن‌ها برای دستیابی به درمان بسیاری از انواع بیماری‌ها (به خصوص هپاتیت، ایدز و سرطان)

• تولید انواع سرمهای مختلف

• تولید سموم ( مثال : زهر دیفتری به روش کشت معلق در فرمانتور)

استفاده از فرمانتور در پروژه های تحقیقاتی نظیر:

• تولید DNA پلاسمیدی جهت ایمن سازی با واكسن ژنی در فرمانتور به روش تخمیر پیوسته با كنترل میزان اكسیژن حل شده و pH

• مقایسه تولید بتاكاروتن توسط كپك (Blakeslea trispora) در فرمانتورهای پانزده لیتری همزن دار و هفتاد و پنج لیتری ایرلیفت

• دست یابی به روش تولید انبوه واكسن شاربن علامتی در فرمانتور

•       و ...

      منابع:

1.      موحدی، ع.، میهن پور، م.، محمد پور، ن.، مهدی، س. و م. ح. انصاری فر. تولید زهر دیفتری به روش کشت معلق در فرمانتور. موجود در اینترنت: http://www.irantox.org/db/magh.asp?id=96  

2.      Anonymous, 2002. Minifor laboratory fermentor. Available on Internet at: http://www.sky.cz/ lambda/fermentor.html

3.      Wischik, M. 1998. What is a fermentor?. Available on Internet at: http://www.wischik. com/marcus/essay/biotek3.html

4. Anonymous. Fermentor. Available on Internet at: http://www.medicalequipment.ir/ coding/8361211.html
5. Anonymous. Available on Internet at: http://www.hitech.ir/Fa/projects/ShowPage.aspx? ID=64

•  تولید ارتیروپویتین، آلفا اینترفرون و استرپتوکیناز و ... در انسیتو پاستور ایران

آنتی بیوتیک ها (مانند پنیسیلین)

تشخیص‌

ممکن‌ است‌ موارد زیر وجود داشته‌ باشند:

برآمدگی‌ یا تورم‌ در دیواره‌ شکم‌ یا کشاله‌ ران‌ که‌ وقتی‌ بیمار به‌ حالت‌ تخت‌ دراز می‌کشد، ممکن‌ است‌ از بین‌ برود.

احساس‌ کشش‌ یا مرده‌ درد در شکم‌ یا کشاله‌ ران‌

درد در شکم‌ یا کشاله‌ ران‌

استفراغ‌

اهداف‌

اطمینان‌ خاطر دادن‌ به‌ بیمار

تسکین‌ ناراحتی‌ بیمار

درخواست‌ کمک‌ پزشکی‌

احتیاط‌!

سعی‌ نکنید قسمت‌ متورم‌ را به‌ داخل‌ فشار دهید و به‌ بیمار هم‌ اجازه‌ انجام‌ این‌ کار را ندهید. این‌ عمل‌ می‌توانند خطر آسیب‌ دیدن‌ روده‌ را افزایش‌ دهد.

به‌ بیمار دارویی‌ ندهید و او را از خوردن‌، نوشیدن‌ و سیگار کشیدن‌ منع‌ کنید چون‌ ممکن‌ است‌ در بیمارستان‌ به‌ بی‌هوشی‌ عمومی‌ نیاز داشته‌ باشد.

1) اگر بیمار درد دارد، به‌ وی‌ کمک‌ کنید تا بنشیند و چند بالش‌ یا بالشتک‌ فراهم‌ کنید تا بیمار با تکیه‌ به‌ آنها، در وضعیتی‌ که‌ احساس‌ راحتی‌ بیشتری‌ می‌کند، قرار گیرد.

2) یک‌ پزشک‌ فرا بخوانید و یا در صورت‌ شدید بودن‌ درد، با مرکز اورژانس‌ تماس‌ بگیرید و آمبولانس‌ درخواست‌ کنید.

3) در زمانی‌ که‌ منتظر رسیدن‌ کمک‌های‌ پزشکی‌ هستید، همچنان‌ به‌ بیمار اطمینان‌ خاطر بدهید. تا رسیدن‌ نیروهای‌ امدادی‌، علایم‌ حیاتی‌ (سطح‌ پاسخ‌دهی‌، نبض‌ و تنفس‌) را کنترل‌ کنید.

آپاندیسیت‌

التهاب‌ آپاندیس‌:

(آپاندیسیت‌) به‌ ویژه‌ در کودکان‌ شایع‌ است‌. علایم‌ آن‌ عبارتند از: درد (که‌ اغلب‌ در مرکز شکم‌ شروع‌ می‌شود و به‌ قسمت‌ پایینی‌ سمت‌ راست‌ شکم‌ منتقل‌ می‌شود)، استفراغ‌، بوی‌ بد دهان‌ و تب‌. اگر آپاندیس‌ پاره‌ شود، پریتونیت‌ بروز می‌کند. درمان‌ آپاندیسیت‌ عبارت‌ است‌ برداشتن‌ فوری‌ آپاندیس‌ با جراحی‌.

اهداف‌

تسکین‌ درد و ناراحتی‌ بیمار

در صورت‌ لزوم‌، درخواست‌ کمک‌ پزشکی‌

1) بیمار را آرام‌ کنید و در صورتی‌ که‌ تنفس‌، مشکل‌دار است‌، وی‌ را (به‌ چیزی‌) تکیه‌ دهید. اگر بیمار در حال‌ استفراغ‌ کردن‌ است‌، یک‌ ظرف‌ به‌ او بدهید.

2) یک‌ کیسه‌ آب‌ گرم‌ پیچیده‌ در یک‌ حوله‌ در اختیار بیمار قرار دهید تا آن‌ را روی‌ شکم‌ خود بگذارد.

مورد خاص‌

بیمار دچار قطع‌ تنفس‌

یک‌ ضربه‌ به‌ قسمت‌ بالایی‌ شکم‌ می‌تواند پیوستگاه‌ عصبی‌ موضعی‌ را بی‌حس‌ کند و یک‌ مشکل‌ تنفسی‌ گذرا به‌ نام‌ «قطع‌ تنفس‌» ایجاد کند. برای‌ درمان‌ این‌ بیمار، به‌ او کمک‌ کنید تا بنشیند و لباس‌های‌ او را در محل‌ قفسه‌ سینه‌ و کمر شل‌ کنید. بیمار باید خیلی‌ زود بهبود پیدا کند.

3) اگر درد شدید است‌ یا با تب‌ و استفراغ‌ همراهی‌ دارد، با یک‌ پزشک‌ تماس‌ بگیرید. به‌ بیمار دارویی‌ ندهید و او را از خوردن‌، نوشیدن‌ و سیگار کشیدن‌ منع‌ کنید چون‌ ممکن‌ است‌ به‌ بی‌هوشی‌ عمومی‌ نیاز داشته‌ باشد.

(‌ بخش زایمان و مشکلات طبی در کمک‌های اولیه)

شایع‌ترین‌ نوع‌ گلودرد، یک‌ احساس‌ خشن‌ یا «دردناک‌» است‌ که‌ در اثر التهاب‌ ایجاد می‌شود. این‌ مشکل‌، اغلب‌ نخستین‌ نشانه‌ سرفه‌ یا سرماخوردگی‌ است‌ و معمولاً در عرض‌ 2-1 روز برطرف‌ می‌شود. یک‌ وضعیت‌ جدی‌تر به‌ نام‌ التهاب‌ لوزه‌، وقتی‌ روی‌ می‌دهد که‌ لوزه‌ها (که‌ در پشت‌ حلقه‌ قرار گرفته‌اند) در اثر باکتری‌ یا ویروس‌ دچار عفونت‌ شوند. لوزه‌ها قرمز و متورم‌ می‌شوند و ممکن‌ است‌ زخم‌ یا لکه‌های‌ سفیدی‌ از چرک‌ قابل‌ مشاهده‌ باشد. عمل‌ بلع‌ ممکن‌ است‌ مشکل‌ شود و غدد موجود در زاویه‌ فک‌، ممکن‌ است‌ بزرگ‌ و دردناک‌ شوند.

اهداف‌

تسکین‌ درد

در صورت‌ لزوم‌، درخواست‌ کمک‌ پزشکی‌

1) مقدار زیادی‌ مایع‌ و نوشیدنی‌ به‌ بیمار بدهید تا درد تسکین‌ پیدا کند و جلوی‌ خشک‌ شدن‌ گلو گرفته‌ شود.

2) به‌ یک‌ بیمار بزرگسال‌ می‌توان‌ 2 عدد قرص‌ استامینوفن‌ یا ضددردهای‌ خودش‌ را داد. در مورد کودکان‌، دوز توصیه‌ شده‌ از شربت‌ استامینوفن‌ (نه‌ آسپیرین‌) را می‌توان‌ تجویز کرد.

3) اگر شک‌ دارید که‌ بیمار دچار التهاب‌ لوزه‌ شده‌ است‌، به‌ او توصیه‌ کنید تا در اسرع‌ وقت‌ به‌ یک‌ پزشک‌ مراجعه‌ کند.

اهداف‌

تسکین‌ درد

اطمینان‌ حاصل‌ کنید که‌ بیمار به‌ یک‌ دندانپزشک‌ مراجعه‌ خواهد کرد.

1) به‌ یک‌ بیمار بزرگسال‌ می‌توان‌ 2 عدد قرص‌ استامینوفن‌ یا ضددردهای‌ خودش‌ را داد. در مورد کودکان‌، دوز توصیه‌ شده‌ از شربت‌ استامینوفن‌ (نه‌ آسپیرین‌) را می‌توان‌ تجویز کرد.

2) بیمار را آرام‌ کنید. دراز کشیدن‌ دندان‌ درد را بدتر می‌کند، از بیمار بخواهید که‌ به‌ چند بالش‌ تکیه‌ دهد.

3) به‌ منظور تسکین‌ درد، یک‌ کیسه‌ آب‌ گرم‌ پیچیده‌ در یک‌ حوله‌ به‌ بیمار بدهید تا روی‌ صورت‌ خود نگه‌ دارد و یا یک‌ گلوله‌ پنبه‌ای‌ لوله‌ شده‌ آغشته‌ به‌ روغن‌ سیر به‌ او بدهید تا روی‌ دندان‌ مبتلا نگه‌ دارد.

4) به‌ بیمار توصیه‌ کنید تا در اسرع‌ وقت‌ به‌ دندانپزشک‌ خود مراجعه‌ کند.

اهداف‌

تسکین‌ درد

در صورت‌ لزوم‌، درخواست‌ کمک‌ پزشکی‌

1) به‌ یک‌ بیمار بزرگسال‌ می‌توان‌ 2 عدد قرص‌ استامینوفن‌ یا ضددردهای‌ خودش‌ را داد. در مورد کودکان‌، دوز توصیه‌ شده‌ از شربت‌ استامینوفن‌ (نه‌ آسپیرین‌) را می‌توان‌ تجویز کرد.

2) بیمار را آرام‌ کنید. به‌ او یک‌ منبع‌ گرما مثل‌ کیسه‌ آب‌ گرم‌ که‌ دورش‌ حوله‌ای‌ پیچیده‌ شده‌ است‌ بدهید تا پهلوی‌ گوش‌ مبتلای‌ خود نگه‌ دارد. اگر بیمار روی‌ تخت‌ دراز بکشد، درد بدتر می‌شود. او را به‌ بالش‌ تکیه‌ دهید.

3) به‌ بیمار توصیه‌ کنید که‌ پزشک‌ خود را ملاقات‌ کند. اگر از وضعیت‌ بیمار نگران‌ هستید (خصوصاً اگر بیمار کودک‌ است‌)، با یک‌ پزشک‌ تماس‌ بگیرید.

احتیاط‌!

اگر ترشح‌، تب‌ یا کاهش‌ شنوایی‌ شدید وجود دارد، با پزشک‌ تماس‌ بگیرید.

مورد خاص‌

مسافرت‌ هوایی‌ اگر گوش‌ درد در مسافرت‌ هوایی‌ بروز کند، به‌ بیمار کمک‌ کنید تا با ایجاد «صدای‌ طق‌» در گوش‌هایش‌، فشار هوا را در آنها یکسان‌ کند. به‌ او توصیه‌ کنید که‌ با دهان‌ باز آب‌ دهان‌ خود را قورت‌ دهد؛ راه‌ دیگر آن‌ است‌ که‌ به‌ او بگویید دهان‌ خود را ببندد، بینی‌ خود را محکم‌ بگیرد و از طریق‌ بینی‌ «فین‌ کند» اگر این‌ اقدامات‌ فایده‌بخش‌ نبود، به‌ بیمار اطمینان‌ خاطر بدهید که‌ با فرود آمدن‌ هواپیما و کاهش‌ فشار هوای‌ داخل‌ گوش‌ میانی‌، درد نیز برطرف‌ خواهد شد.

تشخیص‌

ممکن‌ است‌ موارد زیر وجود داشته‌ باشد:

تنفس‌ افزایش‌یافته‌

تنش‌ عضلانی‌ که‌ منجر به‌ سردرد، درد پشت‌ و احساس‌ فشار در قفسه‌ سینه‌ می‌شود.

نگرانی‌ و ترس‌ بی‌نهایت‌ از مرگ‌

لرزیدن‌، عرق‌ کردن‌ و خشکی‌ دهان‌

سرعت‌ نبض‌ بالا و گاه‌ تپش‌ قلب‌

اهداف‌

از بین‌ بردن‌ علل‌ آشکار (حمله‌) هراس‌

کمک‌ به‌ بیمار برای‌ بازیابی‌ کنترل‌ بر خود

احتیاط‌!

به‌ صورت‌ بیمار سیلی‌ نزنید.

سعی‌ نکنید بیمار را مهار کنید.

1) سعی‌ کنید علت‌ ترس‌ را کشف‌ کنید و آن‌ را از بین‌ ببرید. بیمار را به‌ یک‌ محل‌ ساکت‌ ببرید. به‌ او اطمینان‌ خاطر بدهید واگر قبلاًاز این‌ وضعیت‌ مطلع‌ نشده‌ است‌، به‌ وی‌ توضیح‌ دهید که‌ دچار حمله‌ و هراس‌ شده‌ است‌.

2) بیمار را تشویق‌ کنید که‌ آرام‌تر نفس‌ بکشد. اگر بیمار دچار افزایش‌ تنفس‌ شده‌ است‌، به‌ وی‌ توصیه‌ کنید که‌ در داخل‌ یک‌ پاکت‌ کاغذی‌ تنفس‌ کند تا علایم‌اش‌ کنترل‌ شوند (مبحث‌ « تنفس‌ افزایش‌یافته‌ » را ببینید). تا زمان‌ بهبود بیمار، در کنار او بمانید. به‌ او توصیه‌ کنید که‌ به‌ پزشک‌ مراجعه‌ کند.

تشخیص‌

ممکن‌ است‌ موارد زیر وجود داشته‌ باشند:

سابقه‌ دیابت‌؛ بیمار می‌تواند شروع‌ حمله‌ «افت‌ قند» را تشخیص‌ دهد.

ضعف‌، غش‌ یا گرسنگی‌

تپش‌ قلب‌ و لرزش‌ عضلانی‌

رفتار یا اعمال‌ عجیب‌ و غریب‌؛ بیمار ممکن‌ است‌ منگ‌ یا مهاجم‌ به‌نظر برسد.

عرق‌ کردن‌ و پوست‌ خیس‌ و سرد

نبض‌ می‌تواند تند و قوی‌ باشد.

بدتر شدن‌ سطح‌ پاسخ‌دهی‌

کارت‌ هشداردهنده‌ دیابت‌، ژل‌ گلوکز، قرص‌ یا یک‌ سرنگ‌ محتوی‌ انسولین‌ در وسایل‌ شخصی‌ بیمار

اهداف‌

بالا بردن‌ مقدار قند خون‌ در اسرع‌ وقت‌

در صورت‌ لزوم‌، درخواست‌ کمک‌ پزشکی‌

هشدار!

اگر اختلال‌ هوشیاری‌ وجود دارد، چیزی‌ برای‌ خوردن‌ یا نوشیدن‌ به‌ بیمار ندهید.

اگر بیمار بی‌هوش‌ است‌، راه‌ تنفسی‌ را باز و تنفس‌ را کنترل‌ کنید؛ آماده‌ باشید تا در صورت‌ لزوم‌، احیای‌ تنفسی‌ و ماساژ قفسه‌ سینه‌ را آغاز کنید (مبحث‌ « اقدامات‌ نجات‌دهنده‌ حیات‌ » را ببینید). اگر بیمار نفس‌ می‌کشد، وی‌ را در وضعیت‌ بهبود قرار دهید. با مرکز اورژانس‌ تماس‌ بگیرید و آمبولانس‌ درخواست‌ کنید. علایم‌ حیاتی‌ (سطح‌ پاسخ‌دهی‌، نبض‌ و تنفس‌) را کنترل‌ و ثبت‌ کنید .

1) به‌ بیمار کمک‌ کنید تا بنشیند یا دراز بکشد. یک‌ نوشیدنی‌ قنددار، چند حبه‌ قند، شکلات‌ یا یک‌ غذای‌ شیرین‌ دیگر به‌ او بدهید؛ راه‌ دیگر آن‌ است‌ که‌ اگر بیمار ژل‌ گلوکز خود را همراه‌ دارد، به‌ او کمک‌ کنید تا آن‌ را مصرف‌ کند.

2) اگر بیمار سریع‌ پاسخ‌ داد، غذا و نوشیدنی‌ بیشتری‌ به‌ او بدهید و اجازه‌ دهید تا زمانی‌ که‌ احساس‌ بهتر شدن‌ پیدا می‌کند، استراحت‌ کند. حتی‌ اگر بیمار احساس‌ می‌کند که‌ به‌طور کامل‌ بهبود یافته‌ است‌، به‌ او توصیه‌ کنید که‌ به‌ پزشک‌ خود مراجعه‌ کند. اگر وضعیت‌ بیمار بهبود پیدا نکرد، سطح‌ پاسخ‌دهی‌ را کنترل‌ کنید و علل‌ ممکن‌ دیگر را جستجو کنید.

تشخیص‌

پوست‌ گرم‌ و خشک‌؛ نبض‌ و تنفس‌ سریع‌

(بوی‌) تنفس‌ میوه‌ای‌ یا شیرین‌ و تشنگی‌ شدید

در صورت‌ عدم‌ درمان‌، خواب‌آلودگی‌ و سپس‌، بی‌هوشی‌.

اهداف‌

فراهم‌ کردن‌ شرایط‌ انتقال‌ فوری‌ بیمار به‌ بیمارستان‌

1) با مرکز اورژانس‌ تماس‌ بگیرید و آمبولانس‌ درخواست‌ کنید. اگر بیمار بی‌هوش‌ است‌، وی‌ را در وضعیت‌ بهبود قرار دهید.

2) علایم‌ حیاتی‌ (سطح‌ پاسخ‌دهی‌، نبض‌ و تنفس‌) را کنترل‌ و ثبت‌ کنید .

در این‌ وضعیت‌، بدن‌ نمی‌تواند مقادیر کافی‌ انسولین‌ (ماده‌ شیمیایی‌ که‌ تنظیم‌ سطح‌ قند [ گلوکز ] خون‌ را بر عهده‌ دارد) تولید کند. در نتیجه‌، قند در خون‌ تجمع‌ می‌یابد و سبب‌ افزایش‌ قند خون‌ (هیپرگلیسمی‌) می‌شود. مبتلایان‌ به‌ دیابت‌ شیرین‌ باید سطح‌ قند خون‌ را به‌ کمک‌ رژیم‌ غذایی‌ و قرص‌ها یا تزریقات‌ انسولین‌ کنترل‌ کنند؛ انسولین‌ خیلی‌ زیاد یا قند بسیار کم‌، می‌تواند به‌ افت‌ قند خون‌ (هیپوگلیسمی‌) منجر شوند. نمودار زیر، به‌ شما امکان‌ می‌دهد که‌ این‌ وضعیت‌ را مقایسه‌ کنید. اگر یک‌ بیمار شناخته‌ شده‌ مبتلا به‌ دیابت‌، ناخوش‌ به‌نظر می‌رسد، به‌ او قند بدهید. این‌ عمل‌، افت‌ قند خون‌ را به‌ سرعت‌ اصلاح‌ می‌کند و ضرر چندانی‌ هم‌ در افزایش‌ قند خون‌ ندارد.

تشخیص‌

احساس‌ چرخش‌

امکان‌ وجود تهوع‌ و استفراغ‌

اهداف‌

برطرف‌ کردن‌ علایم‌

در صورت‌ لزوم‌، درخواست‌ کمک‌ پزشکی‌

1) به‌ بیمار توصیه‌ کنید که‌ در یک‌ وضعیت‌ راحت‌ نشسته‌ یا درازکش‌ قرار بگیرد و هرگونه‌ تغییر در وضعیت‌ او را مدنظر قرار دهید. از او سؤال‌ کنید که‌ آیا پیش‌ از این‌، دچار حملات‌ سرگیجه‌ شده‌ بود یا خیر.

2) اگر بیمار داروهای‌ خاصی‌ همراه‌ دارد که‌ جهت‌ سرگیجه‌ یا تهوع‌ تجویز شده‌اند، به‌ او توصیه‌ کنید که‌ آنها را مصرف‌ کند؛ ممکن‌ است‌ لازم‌ باشد که‌ به‌ بیمار کمک‌ کنید تا دارویش‌ را مصرف‌ کند.

3) اگر بیمار خیلی‌ زجر می‌کشد یا می‌خواهد پزشک‌ بر بالینش‌ حاضر شود، با یک‌ پزشک‌ تماس‌ بگیرید. تا رسیدن‌ پزشک‌، در کنار بیمار بمانید و هرگونه‌ تغییر در وضعیت‌ او را مدنظر قرار دهید.

تشخیص‌

افزایش‌ درجه‌ حرارت‌ بدن‌

رنگ‌پریدگی‌ (در ابتدا)

احساس‌ «لرز» (سیخ‌ شدن‌ موها، لرزیدن‌ و به‌ هم‌ خوردن‌ دندان‌ها)

پوست‌ داغ‌ و برافروخته‌ و عرق‌ کردن‌ (دیرتر)

سردرد

دردهای‌ «تیز و گنگ‌» عمومی‌

اهداف‌

پایین‌ آوردن‌ تب‌

در صورت‌ لزوم‌، درخواست‌ کمک‌ پزشکی‌

احتیاط‌!

اگر در مورد وضعیت‌ بیمار نگران‌ هستید، با یک‌ پزشک‌ تماس‌ بگیرید.

1) بیمار را در یک‌ وضعیت‌ خنک‌ و راحت‌ (ترجیحاً در بستر با یک‌ پوشش‌ نازک‌) نگه‌ دارید. مقدار زیادی‌ نوشیدنی‌ خنک‌ و خوش‌مزه‌ به‌ او بدهید تا مایعات‌ بدن‌ که‌ از راه‌ عرق‌ کردن‌ از دست‌ رفته‌اند، جایگزین‌ شوند.

2) به‌ یک‌ بیمار بزرگسال‌ می‌توان‌ 2 عدد قرص‌ استامینوفن‌ یا ضددردهای‌ خودش‌ را داد. در مورد کودکان‌، دوز توصیه‌ شده‌ از شربت‌ استامینوفن‌ (نه‌ آسپیرین‌) را می‌توان‌ تجویز کرد.

اهداف‌

برگرداندن‌ تنفس‌ به‌ حالت‌ طبیعی‌

در صورت‌ لزوم‌، درخواست‌ کمک‌ پزشکی‌

1) به‌ بیمار توصیه‌ کنید که‌ آرام‌ بنشیند و تا زمانی‌ که‌ می‌تواند نفس‌ خود را حبس‌ کند.

2) اگر سکسکه‌ پایدار شد، به‌ بیمار توصیه‌ کنید که‌ یک‌ پاکت‌ کاغذی‌ (نه‌ پلاستیکی‌) روی‌ بینی‌ و دهان‌ خود قرار دهد و به‌ مدت‌ چند دقیقه‌ در داخل‌ آن‌ تنفس‌ کند.

3) اگر سکسکه‌ بیش‌ از چند ساعت‌ طول‌ کشید، باید برای‌ مشورت‌ با یک‌ پزشک‌ تماس‌ بگیرید.

تشخیص‌

نشانه‌ها بسته‌ به‌ عامل‌ آغازگر و شخص‌ (مبتلا) متفاوت‌ هستند. ممکن‌ است‌ یک‌ یا چند تا از علایم‌ زیر وجود داشته‌ باشند:

بثورات‌ قرمز خارش‌دار یا نواحی‌ برجسته‌ پوستی‌ (کهیر)

خس‌خس‌ و اشکال‌ در تنفس‌

درد شکم‌

اسهال‌ و استفراغ‌

اهداف‌

ارزیابی‌ شدت‌ واکنش‌ آلرژیک‌

درمان‌ علایم‌ (در صورتی‌ که‌ خفیف‌ باشند).

در صورت‌ لزوم‌، درخواست‌ کمک‌ پزشکی‌

هشدار!

اگر بیمار دچار زجر تنفسی‌ یا اشکال‌ در تنفس‌ است‌، با مرکز اورژانس‌ تماس‌ بگیرید و آمبولانس‌ درخواست‌ کنید.

1) علایم‌ و نشانه‌های‌ بیمار را ارزیابی‌ کنید و از او بپرسید که‌ آیا می‌داند مبتلا به‌ آلرژی‌ است‌ یا خیر.

2) تمام‌ علایم‌ را درمان‌ کنید و به‌ بیمار کمک‌ کنید تا داروهایی‌ را که‌ همراه‌ دارد، مصرف‌ کند.

3) به‌ بیمار توصیه‌ کنید که‌ با پزشک‌ خود قرار ملاقات‌ بگذارد. اگر ذره‌ای‌ در مورد وضعیت‌ بیمار نگران‌ هستید، خودتان‌ باید با یک‌ پزشک‌ تماس‌ بگیرید.